“In het eerste experiment betaal ik proefpersonen om ze hele insecten te laten eten: zijderupslarven, meelwormen en een aantal krekelsoorten.”
Deze zin komt uit een nog ongepubliceerd artikel van een econoom van Stanford University. Twee van mijn professionele hobby’s komen hierin samen: dat wat ‘de eiwittransitie’ wordt genoemd, oftewel, hoe krijgen we mensen zover dat ze minder eiwit eten dat uit vleesproducten afkomstig is; en experimenteel onderzoek naar hoe mensen reageren financiële prikkels. Eigenlijk ben ik jaloers. Ik had ik zelf op de vraag willen komen voor hoeveel geld je mensen kunt omkopen om insecten te eten.
Het artikel is geen gimmick. Het beantwoordt de terechte vraag waarom de markt voor nierdonaties illegaal is. Een beetje econoom stelt dat er niets mis is met geldelijke beloningen voor lichaamsdelen van levende mensen: mensen kunnen de afweging zelf wel maken. Tegenstanders zeggen dat financiële prikkels mensen ertoe kunnen aanzetten om dingen doen die eigenlijk tegen hun eigenbelang ingaan. Om te onderzoeken of dat waar is gebruikt de onderzoeker dus insecten.
In totaal 671 deelnemers kregen insecten op hun bord. Een aantal deelnemers kreeg 30 dollar aangeboden om een meelworm te eten; een andere groep 3 dollar. De helft van beide groepen kon kiezen welke informatiefilmpjes over insecten ze wilden bekijken voordat ze hun keuze maakten, een positief (“Waarom u insecten wilt eten”) of een negatief filmpje. Pas na die informatie kreeg men de hapjes te zien.
Van degenen die geen filmpjes mochten kijken, was in de 3 dollar-groep 40 % bereid om een insect te eten, tegenover 67% in de 30 dollar-groep. Van degenen die 30 dollar kregen en wél filmpjes mochten kijken, vond 77% het acceptabel om een insect te eten. Dat kwam doordat mensen aan wie een hoge beloning beloofd werd, zichzelf probeerden te overtuigen door positieve filmpjes uit te zoeken.
Hoge beloningen zorgen ervoor dat proefpersonen optimistischer worden over de consequenties van hun keuze, doordat men informatie zoekt die het effect van hoge beloningen versterkt. Grappig genoeg konden de deelnemers niet voorspellen dat dit effect optrad bij andere deelnemers. Het was dus geen bewust gedrag. Dat betekent dat het ook kan optreden bij nierdonaties. Bij hoge marktprijzen voor een nier proberen mensen zichzelf er misschien van te overtuigen dat het allemaal wel meevalt. Voor een overheid is dat niet een fatsoenlijke manier om het tekort aan nierdonoren op te lossen.
Voor mijzelf heeft het onderzoek ook praktische implicaties. Als ik mijn vrienden weer meelwormenquiche voorschotel, kan ik ze beter van tevoren wat filmpjes laten zien.
Schrijf een reactie
Terry Vrijenhoek en Barbara Vreede
Favoriete stukken
28.01.2016
11:37
Mooi onderzoek om te citeren Eva. Je redenering dat een hogere beloning mensen doet zoeken naar alleen maar bevestiging van hun keuze, is de cognitieve dissonantie theorie van Leon Festinger.
De experimenten die die theorie bevestigen zijn later overigens aangevochten, maar als de theorie klopt en het zo is dat jouw vrienden gemakkelijker je meelwormen quiche eten als je ze filmpjes laat zien of je ze er goed voor beloont, dan leidt een hoge beloning tot het zoeken van een rationale voor irrationeel gedrag. Een (bank)manager die of een boef die veel geld verdient met wat hij doet zal redenen zoeken die staven dat het goed is wat hij doet. Beloning maakt dan van mensen gewetenloze psychopaten die geen oog meer hebben voor de realiteit. Voorstel voor een volgend experiment: Welke beloningsvorm of welk filmpje kan die cyclus onderbreken?
11.12.2015
17:47
Beste Barend,
Ik ben tot de conclusie gekomen, dat veel supermarktvlees volgens mij van een dermate lage kwaliteit is, dat vleesvervangers een uitstekend alternatief zijn.
Als voorbeeld, twee weken geleden, kocht ik bij een supermarkt speklapjes zonder zwoerd, voor 5 personen. Dus ik deed een klontje echte boter in de braadpan en probeerde het aan te braden. Maar wat er gebeurde is als volgt: Bij echte speklapjes worden ze mooi bruin, maar deze werden wit, met bruin/zwarte schroeivlekken, en aan de rand van het vlees kwamen rare witte smurrie achtige belletjes. Mijn idee is dat die belletjes een combinatie van vet en water zijn. En volgens mij was het vlees wit, omdat het water in het vlees ervoor zorgt dat het vlees kookt, in plaats van bakt.
Bij de speklapjes van mijn keurslager gebeurt dit simpelweg niet, die bakken netjes uit. In de supermarkt waar ik meestal boodschappen doe, is de haasbiefstuk, kogelbiefstuk, en entrecote geen ingespoten vlees, en smaken verschillen, maar voor ongeveer dezelfde prijs is ook dat soort vlees volgens mij bij mijn keurslager simpelweg van een betere kwaliteit.
Het is best mogelijk, dat de kwaliteit van supermarktvlees simpelweg kapot geconcurreerd is. Het belangrijkste wapenfeit van de meeste vlees reclames is dan ook dat men de laagste prijs heeft.
En als je bedenkt dat er nog steeds resistent makende antibiotica in veel goedkoop vlees zit, dan zijn meelwormpjes en insecten waarschijnlijk een veel gezonder alternatief. En als ik dit filmpje bekijk, dan ziet het er eigenlijk best wel lekker uit!
05.12.2015
21:01
Vleesvervangers – geen optie?
04.12.2015
17:58
Interessant om te lezen, Eva!
Er zijn veel mensen die denken, dat de prijs van een product, ook de kwaliteit ervan garandeert. En soms is dat het geval (de kiloprijs van kogelbiefstuk is terecht duurder dan de kiloprijs van gehakt), maar soms ook niet.
En het kan ook gebeuren, dat de prijs van een goed product hetzelfde blijft, terwijl de kwaliteit ervan achteruit gaat
Dit doet mij terugdenken aan midden jaren 90, toen het mensen opviel, dat de tomaten in de supermarkt steeds harder en wateriger werden, terwijl de land en tuinbouw sector (die ook exporteerde naar Duitsland) daar geen enkel probleem in zag. Totdat er een item op het nieuws kwam, waarin een Duitser, de Nederlandse tomaten smalend ‘wasserbombe’ noemde.
Waarom ik me dit herinner, is omdat er hierna iemand van de land en tuinbouwsector aan het woord kwam, die vol overtuiging vertelde dat de Nederlandse tomaat een prima product was, en dat er niks aan de hand was.
Wat ik daar destijds van leerde, is dat geld rare dingen kan doen met het beoordelingsvermogen van mensen. Voor Spanje was dit voorval echter een mooie gelegenheid om hun tomaten export naar Duitsland op te krikken.
En tegenwoordig zie je dat veel supermarktvlees, zoals gehakt, kip en karbonaadjes ingespoten worden met water, zodat je gehaktballetjes van ellende uit elkaar vallen, en je kipfilet in de pan drijft. En ook nu zullen mensen van de vleessector ervan overtuigt zijn dat het nodig is om vlees met water in te spuiten. Maar vroeg of laat zal ook hier de wal het schip wel keren, denk ik.
En net zoals de Spaanse tomaten export er beter van werd, is dit misschien wel een mooie tijd om insecten als aantrekkelijk alternatief voor ingespoten vlees aan te bieden.