Vorige week heeft Barack Obama gedragsexperimenten hartstochtelijk omarmd, “om het Amerikaanse volk beter van dienst te kunnen zijn”. Hij moedigt ministeries aan om gedragswetenschappen overal waar mogelijk te gebruiken en uit te testen. Zijn enthousiasme is gebaseerd op een rapport met resultaten op het gebied van o.a. studieleningen, pensioenen en ziektekostenverzekeringen. Veel bestaand beleid is gebaseerd op het idee dat burgers rationele afwegingen maken, wat ook in Nederlandse setting tot averechts uitpakkende wetswijzigingen en norm-ondermijnende informatiecampagnes (een filmpje dat geweld tegen hulpverleners laat zien) heeft geleid. Met kennis van de voorspelbaar irrationele kanten van de mens zou beter beleid gemaakt kunnen worden.

Mooie recente voorbeelden daarvan te over. De Belastingdienst heeft bijvoorbeeld post-its op de enveloppen geplakt met “Denkt u aan uw aangifte?”, waardoor mensen binnen zeven in plaats van twaalf dagen reageerden. Ook financiële beslissingen worden beïnvloed door kleine veranderingen. Veel studenten vroegen bijvoorbeeld de maximaal toegestane studielening aan. Toen de default in het aanvraagformulier werd veranderd naar een lager bedrag, daalde het percentage maximale leningen van 68 naar 11 procent. Ook het experiment dat deze maand het journaal haalde, waarbij gevangenen voedingssupplementen krijgen in de hoop dat ze daardoor minder agressief worden, is een succesvol voorbeeld. De voedingssupplementen zorgden voor een daling van 34 procent in gerapporteerde geweldsincidenten en worden daarom nu bij een grotere groep uitgetest.

Opvallend aan het Amerikaanse rapport is dat het tweede deel gewijd is aan efficiëntie binnen de overheid. Het meest vertederende voorbeeld dat wordt beschreven is de nudge om dubbelzijdig te printen. Bij een groep werknemers dook er, als ze op “enkelzijdig afdrukken” klikten, een popup-scherm op met “zet mijn standaardinstelling op dubbelzijdig afdrukken”. Daardoor werden er 6% meer printopdrachten dubbelzijdig afgedrukt dan bij de controlegroep.

De winst voor The American People van dit specifieke voorbeeld is misschien bescheiden, maar als deze “experimenteer en behoud het beste” – methode na Obama’s oproep breder wordt toegepast, betekent dat wel degelijk een grote stap voor de mensheid.