
Stel je voor dat je een net een nieuwe hond hebt. Het is een lief jong beest en hij houdt van spelen, dus dat doen jullie dan ook veel. Totdat hij je op een dag gemeen bijt. De herinnering aan deze beet zal je extra goed onthouden, zoals meestal bij emotionele herinneringen. Maar nu blijkt dat ook je eerdere herinneringen aan je hond door een dergelijke gebeurtenis kunnen veranderen!
Emotioneel geheugen
Evolutionair gezien is het nuttig om emotionele herinneringen goed op te slaan. Bij een heftige gebeurtenis werken de amygdala en de hippocampus in je brein samen om een herinnering extra sterk op te slaan zodat je een dergelijke gebeurtenis in de toekomst hopelijk kan vermijden. Soms zijn deze herinneringen zo goed opgeslagen dat ze terugkomen in flashbacks, zoals gebeurt bij patiënten met post-traumatische stress-stoornis.
Geheugen voor emotionele gebeurtenissen wordt in wetenschappelijke experimenten vaak getest door simpele herinneringen kunstmatig emotioneel te maken. Geheugenwetenschappers gebruiken hiervoor vaak elektrische schokjes die worden toegediend bij een proefpersoon op het moment dat ze iets aan het leren zijn. Deze geschokte herinneringen worden vervolgens beter herinnerd op een geheugentest dan niet-geschokte herinneringen.
Terugwerkende kracht
Onderzoekers van New York University hebben nu gevonden dat emotionele herinneringen niet alleen beter onthouden worden, maar dat een emotionele associatie ook effect kan hebben op eerder geleerde herinneringen die gerelateerd zijn aan de emotionele herinneringen. De onderzoekers lieten proefpersonen eerst plaatjes uit verschillende categorieën zien (dieren of objecten). De proefpersonen moesten deze plaatjes in de verschillende categorieën indelen. Vervolgens leerden ze nog meer plaatjes uit deze categorieën, maar nu werd één categorie (bijvoorbeeld de dieren) gecombineerd met elektrische schokjes. Hierna kwam er nog een derde ronde waar weer plaatjes zonder schokjes werden aangeboden.
Proefpersonen werden later getest op hun geheugen voor de geleerde plaatjes in de verschillende fasen (voor, tijdens en na de schokjes). De onderzoekers vonden dat niet alleen de plaatjes die waren geschokt beter werden onthouden, maar ook plaatjes uit dezelfde categorie die voor en na de schokjes geleerd waren. De emotionele associatie had dus een generaliserend effect op alle herinneringen uit dezelfde categorie, zelfs als ze geleerd waren voor de schokassociatie!
Deze terugwerkende geheugenverbetering was echter alleen aanwezig bij de proefpersonen die na een pauze (6 uur of 24 uur later) werden getest. Proefpersonen die direct na het experiment werden getest scoorden alleen beter op de plaatjes die direct geassocieerd waren met een schok en niet op de plaatjes uit de andere testfasen. De aanpassing van oudere herinneringen door nieuwe ervaringen heeft dus blijkbaar wat tijd nodig om te ontwikkelen.
Hond
Je vroege herinneringen aan je nieuwe hond kunnen dus veranderd worden door een latere herinnering, iets wat evolutionair erg nuttig kan zijn. Hoe dit proces precies plaatsvindt en voor welke herinneringen dit precies geldt – bijvoorbeeld voor alle honden, alleen honden van hetzelfde ras, of alleen jouw hond - is nog onbekend. Geheugenonderzoekers denken dat op het moment dat we nieuwe dingen leren we tegelijkertijd oude, gerelateerde herinneringen terughalen, waardoor deze eerdere herinneringen aangepast kunnen worden. Dit hoeft niet per sé door een emotionele herinnering te zijn, maar de effecten zijn hier wel duidelijker.
Dit interessante onderzoek laat dus zien dat onze herinneringen niet vastliggen en continue aangepast kunnen worden door toekomstige gebeurtenissen!
23.03.2015
23:48
Het fotootje van de beagle trekt hier meteen de aandacht. De beagle is een geliefd proefdier; hij is klein en heeft een zacht karakter. Te goed van vertrouwen.
Wat ik niet goed begrijp aan het geciteerde onderzoek aan New York University is dat eerst proeven gedaan worden met knaagdieren. En daarna doen ze het dan nog eens dunnetjes over met menselijke proefpersonen. Het zal wel naïef zijn maar ik zou toch wel willen weten wat knaagdieren hiermee te maken hebben. Laat staan de afgebeelde beagle.
22.03.2015
23:28
Beste Harald en Richard,
Bedankt voor jullie reacties. Er wordt zeker op dit moment onderzoek gedaan naar de vragen die jullie stellen, dus wellicht kan ik daar binnenkort een nieuwe blog over schrijven!
Groeten, Marlieke.
17.03.2015
11:20
Marlieke,
Ik heb even doorgeklikt naar je blog. We zijn (achter)naamgenoten en ik was geïnteresseerd. Ik deel je interesse in ‘het brein’. Leuk om te lezen dat een naamgenoot onderzoek doet aan Stanford!
In je artikel hierboven geef je aan dat de prikkel die gekoppeld wordt aan een herinnering ook andere herinneringen van eerder of later beïnvloed.
Bij mij triggerde dat de observatie dat het misschien gaat over het mechanisme waarmee de toegang tot die herinneringen (van welke tijd ook) wordt beïnvloed, en niet zozeer de herinneringen zelf. Ik weet niet of je deze richting ook al ‘opgedacht’ had, maar ik wilde dit graag delen.
Volgens mij zou je dat kunnen onderzoeken door te kijken of de betreffende categorieën herinneringen zelf ook echt veranderd zijn (maar hoe je dat weer moet doen? Geen idee!).
Just my 2 cents…
Harald van Kesteren.
07.03.2015
09:14
Leuk om te lezen, Marlieke!
Soms bekijk je een situatie ook anders, om de simpele reden dat je het vanuit een ander gezichtspunt bekijkt.
Mensen die bijvoorbeeld na een lange tijd het huis bezoeken waar ze als kind in opgegroeid zijn, zullen het huis als kleiner ervaren dan hun herinneringen. Nou ja, zo ging het bij mij.
Dat is ook niet zo vreemd, omdat de dingen die je in je jeugd gezien hebt vanuit het oogpunt van een echt klein mensje waren. Ik zou zeggen, dat de (veelal vage) beelden uit die tijd zich aanpassen, maar de goede gevoelsmatige herinneringen die erbij horen, niet. Hoe zou dit zijn voor mensen met akelige herinneringen?
Het zal ze wel helpen om die te verzachten denk ik, want omdat het beeld van nu niet klopt met hun herinnering, geeft het ze een mogelijkheid om ook anders om te gaan met de gevoelsmatige kant ervan.
Maar mensen die een hoge waarde hechten aan rechtvaardigheid, zullen dat moeilijker vinden dan mensen die een hoge waarde hechten aan vergevingsgezindheid, en soms is het terecht om je recht op te eisen, en soms is het terecht om iemand te vergeven. Maar het is niet goed om iemand nooit meer te vergeven, daarmee doe je ook jezelf tekort.
Voor mij hebben rechtvaardigheid en vergevingsgezindheid direct te maken met mijn geloof, en dan bedoel ik niet ‘believe’, maar ‘Faith’.
Is het hondje op het plaatje een leuk hondje?
Dat weet je alleen als je ermee zou kunnen spelen.