Stel je voor dat je een net een nieuwe hond hebt. Het is een lief jong beest en hij houdt van spelen, dus dat doen jullie dan ook veel. Totdat hij je op een dag gemeen bijt. De herinnering aan deze beet zal je extra goed onthouden, zoals meestal bij emotionele herinneringen. Maar nu blijkt dat ook je eerdere herinneringen aan je hond door een dergelijke gebeurtenis kunnen veranderen!

Emotioneel geheugen

Evolutionair gezien is het nuttig om emotionele herinneringen goed op te slaan. Bij een heftige gebeurtenis werken de amygdala en de hippocampus in je brein samen om een herinnering extra sterk op te slaan zodat je een dergelijke gebeurtenis in de toekomst hopelijk kan vermijden. Soms zijn deze herinneringen zo goed opgeslagen dat ze terugkomen in flashbacks, zoals gebeurt bij patiënten met post-traumatische stress-stoornis.

Geheugen voor emotionele gebeurtenissen wordt in wetenschappelijke experimenten vaak getest door simpele herinneringen kunstmatig emotioneel te maken. Geheugenwetenschappers gebruiken hiervoor vaak elektrische schokjes die worden toegediend bij een proefpersoon op het moment dat ze iets aan het leren zijn. Deze geschokte herinneringen worden vervolgens beter herinnerd op een geheugentest dan niet-geschokte herinneringen.

Terugwerkende kracht

Onderzoekers van New York University hebben nu gevonden dat emotionele herinneringen niet alleen beter onthouden worden, maar dat een emotionele associatie ook effect kan hebben op eerder geleerde herinneringen die gerelateerd zijn aan de emotionele herinneringen. De onderzoekers lieten proefpersonen eerst plaatjes uit verschillende categorieën zien (dieren of objecten). De proefpersonen moesten deze plaatjes in de verschillende categorieën indelen. Vervolgens leerden ze nog meer plaatjes uit deze categorieën, maar nu werd één categorie (bijvoorbeeld de dieren) gecombineerd met elektrische schokjes. Hierna kwam er nog een derde ronde waar weer plaatjes zonder schokjes werden aangeboden.

Proefpersonen werden later getest op hun geheugen voor de geleerde plaatjes in de verschillende fasen (voor, tijdens en na de schokjes). De onderzoekers vonden dat niet alleen de plaatjes die waren geschokt beter werden onthouden, maar ook plaatjes uit dezelfde categorie die voor en na de schokjes geleerd waren. De emotionele associatie had dus een generaliserend effect op alle herinneringen uit dezelfde categorie, zelfs als ze geleerd waren voor de schokassociatie!

Deze terugwerkende geheugenverbetering was echter alleen aanwezig bij de proefpersonen die na een pauze (6 uur of 24 uur later) werden getest. Proefpersonen die direct na het experiment werden getest scoorden alleen beter op de plaatjes die direct geassocieerd waren met een schok en niet op de plaatjes uit de andere testfasen. De aanpassing van oudere herinneringen door nieuwe ervaringen heeft dus blijkbaar wat tijd nodig om te ontwikkelen.

Hond

Je vroege herinneringen aan je nieuwe hond kunnen dus veranderd worden door een latere herinnering, iets wat evolutionair erg nuttig kan zijn. Hoe dit proces precies plaatsvindt en voor welke herinneringen dit precies geldt –  bijvoorbeeld voor alle honden, alleen honden van hetzelfde ras, of alleen jouw hond - is nog onbekend. Geheugenonderzoekers denken dat op het moment dat we nieuwe dingen leren we tegelijkertijd oude, gerelateerde herinneringen terughalen, waardoor deze eerdere herinneringen aangepast kunnen worden. Dit hoeft niet per sé door een emotionele herinnering te zijn, maar de effecten zijn hier wel duidelijker.

Dit interessante onderzoek laat dus zien dat onze herinneringen niet vastliggen en continue aangepast kunnen worden door toekomstige gebeurtenissen!