Scandinavische landen staan bekend als de beste landen om te wonen met kleine kinderen. De voordelen vallen zelfs al op bij een korte reis, zo kwam ik begin deze maand achter toen ik voor werk in Finland was, mijn tweede werkweek na mijn bevallingsverlof. Voorzieningen zijn een stuk beter, en de overheidsbemoeienis heeft ook een positief effect op de gezondheid van de volgende generatie.

Mijn drie maanden oude zoon en zijn vader mee gingen mee naar Finland, de eerste vanwege de borstvoeding, de tweede om voor de eerste te zorgen. Een vrij spannende onderneming vond ik, maar Finland bleek op alle vlakken een ideaal land om te bezoeken met een baby. Voor het vervoer zijn er ruime, schone treinen, met verschoonmogelijkheid, flessenwarmers, speelcoupés voor (oudere) kinderen en ruimschoots plaats voor kinderwagens. Verder zeer behulpzaam hotelpersoneel, een warm welkom als we met een kinderwagen een restaurant binnenliepen en geen scheve blikken bij borstvoeding geven in het openbaar. Er was zelfs een babyruimte op de universiteit waar mijn meeting plaatsvond. Een flink contrast met Nederland, waar je met je baby in een restaurant niet echt welkom bent en de trein nemen een hele klus is.

De Finse Blije Doos

Niet alleen lijkt de openbare ruimte in Finland beter ingericht voor mensen met kinderen, ook de overheid bemoeit zich actief met het gezin – met succes. Al 75 jaar krijgen zwangere vrouwen, ongeacht inkomen, van de overheid een kartonnen doos met alles erin wat je nodig hebt voor een baby: kleding, luiers, badproducten; in een kartonnen doos met matrasje waarin de baby kan slapen. De Finnen gebruiken de inhoud van de doos graag: veel babies slapen in de kartonnen doos, en de Finnen kunnen aan de kleuren van de kleertjes zien in welk jaar een baby geboren is. Zo zorgt de overheid ervoor dat iedere baby een goede start heeft, en worden zwangere vrouwen gestimuleerd om de dokter te bezoeken (daar kan de box worden opgehaald). Verder kan de inhoud van de box worden veranderd om moeders andere, gezonde(re) keuzes te laten maken: de wegwerpluiers zijn vervangen door wasbare, flesjes en speentjes zijn verdwenen om borstvoeding te stimuleren. Niet vergelijkbaar met de Blije Doos die je hier kunt krijgen in ruil voor je emailadres (en dus ontelbare reclame-mails) vol commerciële troep (zoals de nieuwste trends op babyvoedingsgebied en 3 luiers van het nieuwste merk).

Bevallingsverlof

Op mijn meeting was ook een Finse met een dochter van net één. Zij was 9 maanden thuis gebleven, haar man daarna nog 6 weken. Daar zat ik dan met mijn baby van drie maanden, alweer aan het werk alsof het de gewoonste zaak van de wereld was. Zouden die Finnen denken dat ik een slechte moeder ben omdat ik zo’n kleine baby naar de crèche stuur, of dat de Nederlandse overheid het wel heel slecht voorheeft met de nieuwe generatie? Ik hoop het laatste. De Nederlandse vrouw heeft met 16 weken volledig betaald verlof altijd nog meer dan in de VS waar veel vrouwen helemaal geen verlof (kunnen) krijgen, maar als het gaat om de vader moet Nederland zich schamen.

Effectieve bemoeienis

Zijn de Finse baby-box, het lange verlof voor moeder én vader en de goede openbare ruimte overdreven bemoeienis van de overheid? Misschien, maar het heeft wél effect. Zuigelingensterfte in Finland is flink afgenomen sinds de introductie van de box rond 1930. En nu nog zijn die getallen in Finland een van de allerlaagste in de alle ontwikkelde landen (en bijvoorbeeld drie keer lager dan in de VS).

Daarnaast geven vrouwen veel vaker en langer borstvoeding dan in de VS, Engeland en ook Nederland. Deze positieve getallen gelden niet alleen voor Finland, maar voor alle Scandinavische landen: daar krijgen na 6 maanden bijna 60% van de babies (deels) borstvoeding, tegenover slechts 30% in Nederland en nog minder in Engeland en de VS, terwijl het wereldwijd door de WHO wordt gestimuleerd. Ook in Nederland wordt het geven van borstvoeding tot 6 maanden door de overheid gestimuleerd. Maar als je kind met drie maanden al op de crèche zit betekent dat voor de moeder kolven, veel kolven. Officieel keurig geregeld volgens de CAO, en zijn er (bijna) overal kolfruimtes, maar het voelt raar om 3 keer per dag een half uur weg te gaan. Veel werkende vrouwen stappen daarom snel over op kunstvoeding. Met een bevallingsverlof van een half jaar is dit grotendeels verholpen.

Kortom: de soms verregaande overheidsbemoeienis rondom het gezin in de Scandinavische landen werpt zijn vruchten af – minder zuigelingensterfte en meer vrouwen die langer borstvoeding geven. De verschillen met Nederland zijn (nog) klein, maar met het huidige beleid waarin iedereen zijn eigen boontjes moet doppen gaan we de VS achterna, waar zuigelingensterfte hoger is en nog minder vrouwen borstvoeding geven. Als de Nederlandse overheid écht zou geven om de gezondheid van onze kinderen, zou zij het Scandinavische model opvolgen.

Foto: kindercoupé in Finse trein