Stukloon voor leraren
Verschenen in de Groene Amsterdammer, Focus, Nieuws
Deze zomer gaf ik ‘wetenschapsles’ in een gevangenis voor pubers, een gesloten jeugdzorginrichting. Dat klinkt als zwaar werk, maar het was een feest. Waarschijnlijk omdat ik me zo nuttig voelde. Ieder sprankje nieuwsgierigheid dat ik kon lospeuteren voelde als een overwinning. Of het ook echt nuttig was voor die kinderen, of ik ‘productief’ was, weet ik niet.
Maar docentproductiviteit kun je meten, stimuleren, en volgens sommigen zelfs wegbezuinigen door de nullijn voor lerarensalarissen aan te houden. Vorige week verscheen een rapport van onder anderen John List en Steven Levitt, twee economen van de Universiteit van Chicago, dat voor het eerst overtuigend laat zien dat docentproductiviteit te sturen valt. Het afnemen van vooruitbetaalde bonussen stimuleert docenten om hun leerlingen beter te laten presteren, bewijzen List en Levitt.
Scholen, met name die in ontwikkelingslanden, proberen al jaren uit te zoeken wat leraren productiever maakt. Een eerste voorwaarde om de leerprestaties van de kinderen te vergroten is de aanwezigheid van de leraar, nog los van wat hij doet. In ontwikkelingslanden is dat geen vanzelfsprekendheid. In India bijvoorbeeld zorgde een bonussysteem ervoor dat er de helft minder gespijbeld werd – door de onderwijzers zelf. Wie de documentaire Waiting for Superman heeft gezien, begrijpt waarom er ook in Amerika naar ordinaire bonussen voor onderwijzers wordt gegrepen. De leraren komen wel opdagen, maar op sommige publieke scholen krijgen leerlingen zo slecht onderwijs dat ze er praktisch als analfabeet vanaf komen. De lobby van de lerarenvakbond tegen prestatie-afhankelijke betaling – en vóór senioriteit – is sterk. Vorig jaar werd 75.000 dollar aan bonussen uitbetaald aan scholen in New York, maar de schoolleiding mocht zelf beslissen hoe de verdiende bonussen onder het personeel verdeeld werden. In de praktijk verdeelden de scholen het geld gelijkelijk over alle leraren, goed én slecht – en dat was waarschijnlijk nog omdat beloning naar senioriteit expliciet verboden was. Het gevolg was minder gemotiveerde leraren en lagere leerprestaties.
List en Levitt wilden, gewapend met geld van donateurs, toch nog eens nauwkeuriger testen of bonussen effect konden hebben. Ze deelden scholen in twee willekeurige groepen in. In de ene groep konden de leraren aan het einde van het jaar een ouderwetse bonus tot 8000 dollar verdienen, afhankelijk van de leerprestaties van hun leerlingen. Op de andere scholen kregen de leraren 4000 dollar aan het begin van het schooljaar. Als hun leerlingen goed presteerden, konden deze leraren in totaal ook tot 8000 dollar verdienen; maar als hun leerlingen minder vooruitgang hadden geboekt dan anderen, moesten ze die eerste 4000 dollar worden terugbetalen. Vooruitgang werd in dit onderzoek bepaald als het percentiel scores dat hoger was dan dat van anderen in dezelfde (demografische en ruimtelijke) omgeving. Bij een bepaalde score van de klas had een leraar dus aan het einde van het jaar net zo veel geld verdiend als wanneer hij in de andere bonusvariant ingedeeld was geweest.
Zowel gezonde verstand als de traditionele econoom zouden zeggen dat in beide gevallen de prikkel hetzelfde is, dus het resultaat waarschijnlijk ook. Toch lieten de docenten die het geld vooruitbetaald kregen hun studenten aanzienlijk beter presteren. Hun leerlingen haalden 10 % betere cijfers in wiskunde en begrijpend lezen dan anderen, terwijl de ouderwetse bonussen geen enkel effect hadden op de prestaties van de leerlingen. Een skeptische lezer zou kunnen denken dat docenten die geld krijgen voor hoge cijfers misschien een oogje dichtknijpen als hun zwakke leerlingen afkijken. Maar de leerlingen scoorden ook 13% beter op de staatsbrede toetsen voor alle vakken, terwijl die resultaten buiten de beloning van de leraar vielen.
Bonussen werken dus niet in het onderwijs; het afnemen van bonussen werkt des te beter. Ik kan niet uit ervaring spreken, want mijn eenmalige docentschap was vrijwilligerswerk. Maar als beloning afpakken zo goed werkt, zet dit onderzoek de terugvorderoptie van bankiersbonussen van de commissie De Wit in een nieuw licht.
31.08.2012
14:53
Bij de banken bepalen bonussen eerst en vooral het moment waarop mensen van baan veranderen (net als de bonus binnen is) of worden ontslagen (net voordat de bonus wordt vastgesteld). Wat me dwarszit bij dit soort economische prikkels is dat de prestatie die gemeten wordt vooral wordt bepaald door wat meetbaar is – gemiddelde cijfers, percentage op tijd rijdende treinen, etc. Het effect is dat de score op de meetlat de plaats inneemt van (de veel vagere notie van) een goede prestatie. Vervolgens zie je bijvoorbeeld dat vervoersbedrijven treinen laten uitvallen om ze uit de vertragingsstatistieken te houden. Een analoog effect in het onderwijs is het doelgericht trainen op uitsluitend examenstof en examenvragen, om een zo hoog mogelijk cijfer te garanderen. Wat je bijvoorbeeld bij toelatingsexamens sterk ziet. Niet zozeer fraude, maar m.i. wel een negatief effect.
Uiteraard kun je dan de meetlat verfijnen en meer en meer dingen meten, maar het effect blijft: je wordt micromanager en ontneemt de werknemer de verantwoordelijkheid om zelf in te schatten wat goed en slecht is.
29.08.2012
15:40
Ik moest daar even over nadenken. Maar ik vind het wel een interessant idee. En als het werkt waarom niet. Ik weet niet goed wat de echte problemen zijn in het onderwijs, ik hoor en lees alleen wat er in de media verschijnt. Maar als een beloning systeem zoals je beschreef werkt en leraren stimuleert om beter hun best te doen met het gevolg dat de leerlingen er beter uit komen dan lijkt het me niet slecht. Ik kan me wel voorstellen dat het misschien voor de leraar stress verhogend werkt. Ook kan ik me voorstellen dat het fraude in de hand werkt bij leraren om hun leerlingen betere cijfers te laten halen. Maar nogmaals als het werkt waarom niet een financiele impuls gebruiken om prestaties te verbeteren?
23.08.2012
09:23
Ha Tim,
Eind vorig jaar werd er in Nl 150 miljoen uitgetrokken voor prestatiebeloning van leraren; dit jaar is de maatregel alweer stopgezet, zie http://www.prestatiebeloninginhetonderwijs.nl. Er was, zowel bij aanvang als beeindiging, idioot weinig ophef over.
Zelf hecht ik aan de gedachte dat de meeste leraren intrinsiek gemotiveerd zijn en dat datzelfde voor andere beroepsgroepen zou moeten gelden. Anders gezegd, ik zou me beledigd voelen door prestatiebeloning. Of denk jij daar als Amerikaan anders over?
22.08.2012
21:07
Mooi stuk Eva. Denk je dat het zoals je al suggereert ook bij andere beroepsgroepen werkt, zoals de bankiersbonussen? Vind je trouwens ook dat ze dit op NLse scholen zouden moeten invoeren, en zou dat niet voor enorme ophef zorgen?