
“Traditionele Chinese geneeskunde is pseudo-wetenschap die gelijk staat aan kwakzalverij” stelt Cees Renckens in zijn gastcolumn op Kennislink. Volgens hem doen beoefenaars van deze pseudo-wetenschap er alles aan om te lijken op echte wetenschappers, met eigen tijdschriften, congressen en publicaties in Nature. Levensgevaarlijk, volgens Renckens.
Cees Renckens studeerde geneeskunde aan de Rijksuniversiteit Groningen en volgde daarna een specialisatie tot vrouwenarts. Hij was van 1980 tot 2011 werkzaam in het Westfries Gasthuis te Hoorn. Van 1988 tot 2011 was Renckens tevens voorzitter van deVereniging tegen de Kwakzalverij. Afbeelding: © Vivian Oei
Per e-mail ontving ik medio januari 2011 een herinnering van de redactie van het tijdschrift Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine. Het gaat over een, eerder aan mij verzonden, uitnodiging een bijdrage te leveren aan een speciale editie die in juni 2012 moet verschijnen. Die editie wordt geheel gewijd aan het thema ‘Evidence-Based ZHENG’: de wetenschap achter de traditionele Chinese geneeskunde(TCM).
Gastredacteuren Shi-Bing Su, Wei Jia, Aiping Lu en Shao Li wijzen mij erop dat hun tijdschrift is opgenomen in de toonaangevende online database Pubmed en dat het een impactfactor – een score die aangeeft hoe vaak artikelen uit het betreffende tijdschrift geciteerd worden door anderen – heeft van bijna 3. Ter vergelijking: vakbladen als Science en Nature hebben een impactfactor van rond de 30. De redactieraad van Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine telt meer dan vijftig personen uit de hele wereld. Nederlanders zitten daar overigens niet bij.
Vervolgens wordt nog eens uitgelegd wat Evidence-Based ZHENG betekent. Het gaat om een classificatie van ziektebeelden op basis van de traditionele Chinese geneeskunde. Deze syndromen worden vastgesteld en leiden tot een bepaalde therapiekeuze door de TCM-beoefenaar. Volgens de gastredacteuren hebben recente inzichten in de systeembiologie en de geneeskunde ertoe geleid dat deze syndromen nu ook op wetenschappelijke wijze kunnen worden gediagnosticeerd en behandeld. Er is nog wel een lange weg te gaan en mijn artikel zou kunnen gaan over ‘nieuwe inzichten in de ZHENG classificatie en behandeling met behulp van genen, eiwitten en hun profielen’.
Dit voorstel hoefde ik niet als limitatief te beschouwen: als ik een ander leuk idee heb, dan wordt dat welwillend bekeken en beoordeeld. Peer review, zo heet dat, en anders kom je ook nooit in de database Pubmed terecht. Wij hebben hier te maken met een loepzuivere vorm van wetenschapsimitatie: een eigen tijdschrift, opgenomen in de meest prestigieuze medische database ter wereld, dichter bij de wetenschap kan je nauwelijks komen.
Congressen horen ook bij wetenschap en ook daaraan is gedacht. Met de zegen van de rector van de Leidse universiteit vindt er daar bijvoorbeeld in april 2012 een groot congres over traditionele Chinese geneeskunde plaats, georganiseerd door de Wis- en Natuurkunde faculteit en zonder enige bijdrage van de Medische faculteit (daar is men nog niet zo ver).
Traditionele Chinese Po Chai pillen, die verschillende kruiden bevatten. Dit medicijn zou helpen bij diarree, brandend maagzuur, buikpijn en misselijkheid. Afbeelding: © Wikimedia Commons
Alle inspanning van de propagandisten van de traditionele Chinese geneeskunde (kruiden, acupunctuur,moxabranden en drakenmaskers om boze geesten te verdrijven) is erop gericht acceptabel te worden voor de westerse wetenschap. En voor de taxonomie van het Chinese begrippenapparaat moet een vertaling worden gevonden, die strookt met gewone biomedische kennis. Vuur, aarde, water en lucht spelen in die Chinese taxonomie een grote rol en vertaal dat maar eens in diagnosen als longontsteking, suikerziekte of spit!
De Amerikaanse blogger Orac (oncoloog David Gorski) noemde de voorstelling van zaken alsof de recentste inzichten van de moderne geneeskunde precies blijkt te passen in die mythologie ‘retrofitting’. Zo wordt de systeembiologie te hulp geroepen om kruidenmiddelen te rechtvaardigen en zoudenmeridianen zijn te correleren met ‘biofotonen’ activiteit.
De traditionele Chinese geneeskunde liep eigenlijk voor op de ‘westerse geneeskunde’ en zo naaien kwacademici vaag gehouden stukjes TCM aan de nieuwste wetenschappelijke ontdekkingen met als resultaat een hybride, een monster van Frankenstein. Zelfs het tijdschrift Nature, dat in december 2011 een gesponsord supplement had over Aziatische geneeskunde, publiceert dergelijke pseudowetenschap. Ik zeg het Willem Frederik Hermans graag na: wij worden door gevaarlijke gekken omringd.
25.02.2012
16:38
Welke criteria hanteert de heer Renckens om te bepalen wat wel en wat geen pseudowetenschap is? Hoe kunnen we dit objectief/wetenschappelijk vaststellen?
En als het verstandig is om een dergelijk oordeel te vellen dan moet dat weloverwogen gebeuren. Het is dan maar de vraag of we dit aan de heer Renckens moeten overlaten. Zo beschouwt Renckens, om slechts een voorbeeld te nemen, het Golfoorlogssyndroom op voorhand “als modeziekte” waarmee hij de onderzoeksinspanningen van de Amerikaanse overheid en de inspanningen van honderden gezaghebbende onderzoekers op voorhand diskwalificeert. Kennelijk zijn dit ook allemaal gevaarlijke gekken. Het optreden van de heer Renckens doet heel veel denken aan de hetze van communistenjager Joseph McCarty. Nature verkoopt geen pseudowetenschap. We zijn niet ingesloten, noch omringd. De muur is gevallen en de koude oorlog is voorbij.
21.02.2012
21:43
Als iemand een middeltje voorschrijft zonder werkzame stof, terwijl hij beweert dat het iemand zal genezen, is het dan een kwakzalver? Als dat zo zou zijn, dan zou iedere arts, die gebruik maakt van het placebo effect een kwakzalver zijn.
En wat mij betreft, zijn het juist goede artsen, die weten wanneer iemand vatbaar is voor dit placebo effect, en er ook gebruik van maken.
Het is volgens mij veel te kort door de bocht, om bijvoorbeeld acupunctuur kwakzalverij te noemen. Als iemand namelijk zo’n naaldje in je steekt en er aan draait, dan kan het na een tijdje zelfs pijn beginnen te doen. Ik weet dit, omdat ik het eens een keer geprobeerd heb. Dat betekent dat het middel in ieder geval een bepaald effect heeft. Of dat effect ook het gewenste resultaat voor die persoon heeft is weer een andere vraag.
In ieder vak heb je kundige mensen en prutsers, dat geldt in de acupunctuur, maar ook in de reguliere westerse geneeskunst.
Zo is de tolerantiegraad voor springerige, dromerige, of gewoon rot kinderen, tegenwoordig aanzienlijk lager dan vroeger. Tegenwoordig hebben deze kinderen al gauw een ‘ziektebeeld’, en worden er in Amerika middelen zoals Ritalin voorgeschreven. Maar als dat middel alleen een symptoom bestrijdt (Het kind is zenuwachtig omdat haar ouders elkaar de tent uitvechten) dan is een arts die een dergelijk middel voorschrijft wat mij betreft ook een kwakzalver. En als je het zo bekijkt, dan zijn er volgens mij ook in de westerse geneeskunst aardig wat kwakzalvers te vinden.
21.02.2012
18:05
Zie ook deze, hoe word ik lid van een Academie: http://deevybee.blogspot.com/2011/07/what-does-it-take-to-become-fellow-of.html
21.02.2012
13:06
Kwacademici. Geweldig.