Een paar maanden geleden stonden alle autoriteiten en de media op de banken toen onze taugé besmet bleek met de EHEC bacterie. Maar geruime tijd al waart er een andere vergelijkbare dodelijke epidemie door Europa en blijft het doodstil. De score tot nu toe: 14.000 patiënten in Frankrijk, 4330 in Italië, 1480 in Duitsland en een verdriedubbeling in Nederland ten opzichte van 2010. In Europa zijn nu al 400 mensen opgenomen in ziekenhuizen, 24 mensen kregen hersenvliesontsteking en 8 zijn overleden. Het meerendeel daarvan zijn kinderen. Mazelen is terug van weggeweest.

Mazelen is een ziekte die veroorzaakt wordt door een paramyxovirus en het is extreem besmettelijk. Als je een groep mazelen-vrije kinderen in een kamer houdt voor een middagje naschoolse opvang met één besmettelijke peuter, is rond vijf uur 90% van de kinderen besmet. De eerste symptomen zijn koorts, hoesten en een loopneus. Vaak denkt men dan aan een stevige verkoudheid. Dat het daadwerkelijk om mazelen gaat wordt duidelijk als enkele dagen later vlekjes op de binnenkant van de wangen verschijnen en weer enkele dagen de bekende huiduitslag. Kinderen én volwassenen kunnen behoorlijk ziek zijn van mazelen, en ernstige tot zeer ernstige complicaties komen vaak voor. Dus vergeet die kwakzalverpraatjes en mazelenpartijtjes: het is niet goed om de ziekte door te maken.

In de jaren zestig is een mazelenvaccin ontwikkeld dat vandaag de dag onderdeel is van de BMR inenting. Een eerste prik 12 maanden na geboorte, de tweede na 9 jaar. Eén van de kenmerkende gevolgen van mazelenvaccinatie is dat er collectieve immuniteit optreed. Als tussen de 83 en 94% van de populatie gevaccineerd is, kan mazelen zich niet meer gemakkelijk door de populatie verspreiden. De kans op overdracht van het virus op een mazelen-naïef persoon is dan namelijk te klein geworden en de epidemie sterft dan uit. Dit betekent dus dat niet de gehele populatie gevaccineerd hoeft te worden. De drempel van collectieve of ook wel kudde-immuniteit wisselt per virus: bij polio ligt die grens al bij 80-86%. Op dit moment trekt er dus een stille epidemie door Europa omdat we onder de collectieve-immuniteitsdrempel zakken. Dit is volstrekt onnodig, gevaarlijk en ook nog kostbaar. Los van het feit van te betreuren onnodige doden, zijn er ook de duizenden ouders die thuis moeten blijven omdat hun kinderen of zijzelf ziek zijn.

Sinds de invoering van de BMR-vaccinatie is het aantal mazelengevallen wereldwijd dramatisch afgenomen. In het westen was de ziekte bijna verdwenen en ook in de rest van de wereld, ook op plekken waar vaak logistieke en financiële middelen minder toereikend waren, was het aantal infecties significant teruggedrongen. De BMR-inenting kent kortom grote voordelen, waartegenover maar weinig bijwerkingen staan, die bovendien meestal mild en kort van duur zijn. Eén op de 10 tot 20 kinderen wordt na de eerste BMR-prik hangerig, krijgt koorts en/of huiduitslag. Sommige kinderen krijgen hoge koorts en heftige huiduitslag. Een extreem zeldzame (maar niet minder erge) bijwerking is een tekort aan bloedplaatjes of een hersenvliesontsteking. Het is cruciaal om te blijven benadrukken dat de kans op bijwerkingen echter vele malen kleiner dan de risico’s die de eigenlijke ziekte met zich meedraagt.

In het westen weigeren echter steeds meer mensen de vaccinatie. Soms uit religieuze overwegingen, maar soms ook omdat men het vaccin niet veilig acht. Een belangrijke gebeurtenis daarin was een door een zekere heer Wakefield gepubliceerd artikel. Hij suggereerde in 1998 dat BMR vaccinaties tot autisme en darmproblemen zouden leiden. Ondanks dat dit verhaal later volledig frauduleus bleek, heeft het tot toename in ongevaccineerde mensen geleid, waardoor Europa nu onnodig onder de vaccinatiedrempel zakt.

Waar ligt de oplossing? Bij het goed informeren van de bevolking en met name van het medisch personeel. De kinderartsen, huisartsen en verplegenden zijn de ruggengraat van het nationale immunisatieprogramma. Het blijkt dat zij het meeste vertrouwd door de ouders van kinderen. Dit in tegen stelling tot bijvoorbeeld de overheid. Zij kunnen dus de juiste informatie geven en prietpraat op internet ontkrachten. Wat tijdens een ander onderzoek bleek is dat de manier waarop het medisch personeel informatie verstrek hierbij wel cruciaal is: te resolute artsen worden gezien als mogelijk niet geheel op de hoogte terwijl vage antwoorden van artsen ouders deden denken dat het vaccin mogelijk niet veilig was. Niet alleen ouders moeten dus worden getraind, ook de artsen zelf.

Vanaf het moment dat Jenner in 1796 de eerste echte vaccinatie plaatste waren er mensen die kritische vragen stelde over vaccinatie. Dat is volkomen terecht, want gezonde mensen een medicijn toedienen doe je alleen als je heel zeker van je zaak bent. Vaccins blijven echter het meest succesvolle medisch instrument ooit. De huidige Europese mazelenrevival toont echter aan dat ook als er een effectief vaccin voorhanden is, blijvende inspanningen nodig zijn om vaccinatieprogramma’s succesvol te houden. Mazelen moet geen Heintje Davids worden.