In mijn dagelijks werk sleutel ik aan het DNA van ziekmakende bacteriën met als doel ze beter te begrijpen en uiteindelijk de wereld uit te helpen. Dat sleutelen gebeurt tegenwoordig aan tal van organismen waarbij we bijna naar wens eigenschappen kunnen ontwerpen en inbouwen. Nog mooier is dat we nu met dezelfde technieken ook soorten die inmiddels uitgestorven zijn weer tot leven kunnen wekken. Dat doet mijn hart sneller kloppen en ik geef u graag mijn lijstje van gedoodverfde kandidaten voor recreatie; de mammoet en de Neanderthaler. De Neanderthaler ligt misschien ethisch wat gevoelig maar wat een schat aan informatie zou het opleveren!

Voordat we over het ethische aspect struikelen laten we eerst eens kijken wat er voor nodig is om dit project tot een goed einde te brengen. Ten eerste de genetische code van beide organismen. Tot voor enkele jaren gelden werd het voor onmogelijke gehouden dat uit tienduizenden jaren oud materiaal DNA kon worden gevist. Maar in 2007 is dat toch gelukt voor de mammoet en het afgelopen jaar ook voor de Neanderthaler.

De tweede stap is de genetische code (het genoom) fysiek namaken. Voor een bacterie kan dat sinds kort maar dat wil nog niet zeggen dat het ook lukt met een mammoet of Neanderthalergenoom dat vele malen complexer is. Daarom kiezen we een andere weg. We beginnen met een bestaand genoom van een aanverwante soort (voor de mammoet nemen we de Indiase olifant en voor de Neanderthaler het genoom van de mens of chimpansee) die we stukje bij beetje muteren totdat de verschillen verwaarloosbaar zijn.

Tenslotte maken we een zygote (bevruchte eicel). Dat wordt lastig maar voor optimaal succes lenen we een nieuwe techniek uit het stamcelonderzoek; we creëren Neanderthalerstamcellen. Nadat het genoom in menselijke huidcellen is gewijzigd in een Neanderthalergenoom draaien we met wat moleculair-biologische trucjes de klok van de cel terug waardoor een stamcel ontstaat. In muizen is het sinds kort mogelijk om stamcellen te laten ontwikkelen tot embryo en uiteindelijk tot een volgroeide muis. Op dezelfde manier komen we ook tot een mammoet of Neanderthaler.

Misschien loop ik iets te hard van stapel. Immers, buiten dat de slagingskans nu nog klein is, dat het veel tijd en exorbitant veel geld zal kosten, moeten we het misschien maar helemaal niet doen. Een mammoet is vast heel knuffelbaar, maar een Neanderthaler is toch iets anders. Bijvoorbeeld, een embryo moet in een buik gedragen worden, een olifant zou geschikt zijn voor een mammoet, maar welk mens bied zich aan voor de Neanderthaler? Of kan een chimpansee als drager wel door de beugel? Hoeveel maken we er? Eén? Dan is het ook wel weer erg snel afgelopen. En wat voor rechten geven we de Neanderthaler? Laten we dat afhangen van het IQ, net zoals we nu ook mensen met een zeer laag IQ bepaalde rechten ontzeggen?

Maar als het lukt is het een ongelofelijk staaltje wetenschap. Het zou een schat aan futuristische-archeologische informatie opleveren. Hoe ver staan Neanderthalers echt af van de mens en kunnen ze praten? Wij mensen hebben tot 4% van ons DNA gekregen van Neanderthalers waaronder een gedeelte van ons afweersysteem waardoor we iets kunnen leren van hun bevattelijkheid voor infectieziektes, kanker en Alzheimer. Misschien zijn we het ook wel een beetje verplicht aan de Neanderthaler om ze een nieuwe kans te geven. Eén hypothese stelt namelijk dat wij de Neanderthalers het laatste zetje richting uitsterven hebben gegeven.