Tweede kans voor de Neanderthaler
Verschenen in de Groene Amsterdammer, Focus, Nieuws
In mijn dagelijks werk sleutel ik aan het DNA van ziekmakende bacteriën met als doel ze beter te begrijpen en uiteindelijk de wereld uit te helpen. Dat sleutelen gebeurt tegenwoordig aan tal van organismen waarbij we bijna naar wens eigenschappen kunnen ontwerpen en inbouwen. Nog mooier is dat we nu met dezelfde technieken ook soorten die inmiddels uitgestorven zijn weer tot leven kunnen wekken. Dat doet mijn hart sneller kloppen en ik geef u graag mijn lijstje van gedoodverfde kandidaten voor recreatie; de mammoet en de Neanderthaler. De Neanderthaler ligt misschien ethisch wat gevoelig maar wat een schat aan informatie zou het opleveren!
Voordat we over het ethische aspect struikelen laten we eerst eens kijken wat er voor nodig is om dit project tot een goed einde te brengen. Ten eerste de genetische code van beide organismen. Tot voor enkele jaren gelden werd het voor onmogelijke gehouden dat uit tienduizenden jaren oud materiaal DNA kon worden gevist. Maar in 2007 is dat toch gelukt voor de mammoet en het afgelopen jaar ook voor de Neanderthaler.
De tweede stap is de genetische code (het genoom) fysiek namaken. Voor een bacterie kan dat sinds kort maar dat wil nog niet zeggen dat het ook lukt met een mammoet of Neanderthalergenoom dat vele malen complexer is. Daarom kiezen we een andere weg. We beginnen met een bestaand genoom van een aanverwante soort (voor de mammoet nemen we de Indiase olifant en voor de Neanderthaler het genoom van de mens of chimpansee) die we stukje bij beetje muteren totdat de verschillen verwaarloosbaar zijn.
Tenslotte maken we een zygote (bevruchte eicel). Dat wordt lastig maar voor optimaal succes lenen we een nieuwe techniek uit het stamcelonderzoek; we creëren Neanderthalerstamcellen. Nadat het genoom in menselijke huidcellen is gewijzigd in een Neanderthalergenoom draaien we met wat moleculair-biologische trucjes de klok van de cel terug waardoor een stamcel ontstaat. In muizen is het sinds kort mogelijk om stamcellen te laten ontwikkelen tot embryo en uiteindelijk tot een volgroeide muis. Op dezelfde manier komen we ook tot een mammoet of Neanderthaler.
Misschien loop ik iets te hard van stapel. Immers, buiten dat de slagingskans nu nog klein is, dat het veel tijd en exorbitant veel geld zal kosten, moeten we het misschien maar helemaal niet doen. Een mammoet is vast heel knuffelbaar, maar een Neanderthaler is toch iets anders. Bijvoorbeeld, een embryo moet in een buik gedragen worden, een olifant zou geschikt zijn voor een mammoet, maar welk mens bied zich aan voor de Neanderthaler? Of kan een chimpansee als drager wel door de beugel? Hoeveel maken we er? Eén? Dan is het ook wel weer erg snel afgelopen. En wat voor rechten geven we de Neanderthaler? Laten we dat afhangen van het IQ, net zoals we nu ook mensen met een zeer laag IQ bepaalde rechten ontzeggen?
Maar als het lukt is het een ongelofelijk staaltje wetenschap. Het zou een schat aan futuristische-archeologische informatie opleveren. Hoe ver staan Neanderthalers echt af van de mens en kunnen ze praten? Wij mensen hebben tot 4% van ons DNA gekregen van Neanderthalers waaronder een gedeelte van ons afweersysteem waardoor we iets kunnen leren van hun bevattelijkheid voor infectieziektes, kanker en Alzheimer. Misschien zijn we het ook wel een beetje verplicht aan de Neanderthaler om ze een nieuwe kans te geven. Eén hypothese stelt namelijk dat wij de Neanderthalers het laatste zetje richting uitsterven hebben gegeven.
21.04.2012
14:32
Ik trek de grens bij Richard hier die zonder concrete bewijzen over God kan praten en daar zo een serieuze conclusie bij trekt.
13.02.2012
19:58
Super interessant
27.08.2011
10:35
Hey Tim,
Zelf trek ik de grens niet bij de Neanderthaler. Ik vind dat we nu al een verkeerde richting ingeslagen hebben, en dat de voordelen niet opwegen tegen de nadelen, zeker niet in de verre toekomst.
Hoe zou God tegen een Neanderthaler anno 2011 aankijken?
Ik heb geen idee, waarschijnlijk zoals hij er 150.000 jaar geleden tegenaan keek. Een Neanderthaler was een mensachtige in fysieke zin zoals apen dat ook zijn, maar was het een mens in spirituele zin? Ik zou het eerlijk niet weten. Het is verleidelijk een criterium te zoeken, bijvoorbeeld door te zeggen, als een wezen de vraag: Bestaat God? kan overdenken, en hem beantwoorden met ja, nee, of ik weet het niet, dan moet hij wel een ziel hebben, in de zin zoals mensen dat hebben. Maar is dat een solide test in wetenschappelijke zin? Nee, dat is het niet. Het is ook geen test in spirituele zin, omdat een baby deze vraag bijvoorbeeld nog niet kan beantwoorden. Een bepaald IQ of leeftijd lijkt me dus geen bepalende factor.
Je vragen over wie er wel of niet een menselijke ziel ontvangt van wezens die de mens zou kunnen gaan creëren vind ik boeiend, maar ik kan ze helaas niet beantwoorden. Als eenvoudig mens, zit ik niet op de stoel van God. Er zijn twee dingen die ik wel weet. Nergens in de Bijbel, kan de mens God dwingen om iets te doen. Ik geloof dus niet dat dat in dit geval wel kan. En, er zijn talloze voorbeelden in de Bijbel (bijvoorbeeld het verhaal van de toren van Babel) waar de mens God naar de kroon probeert te steken, maar de mens wordt daar zelf nooit beter van.
Ik weet dat je vragen oprecht bedoeld zijn, en ik heb geprobeerd ze oprecht te beantwoorden. Maar zelf heb ik ook een paar oprechte vragen.
Stel dat een wetenschapper een Neanderthaler zou maken, die intelligent genoeg is om de Nederlandse taal aan te leren en te begrijpen. Nu zegt de Neanderthaler: jij hebt mij gemaakt, dus ik ben jouw zoon. En ik eis alle rechten van een zoon. Heeft de Neanderthaler gelijk?
En de Neanderthaler stelt een tweede vraag: Waarom heb jij mij niet zo intelligent gemaakt als je zelf bent, terwijl je dat wel had kunnen doen? Ben ik jouw slaaf?
En een derde vraag: Stel dat de Neanderthaler een mens vermoord. Hij zegt: dat is een hele nare eigenschap van mij, maar zou ben ik nu eenmaal gemaakt. De wetenschapper die mij die eigenschap gegeven heeft is de verantwoordelijke. Heeft hij gelijk?
En een laatste vraag: Er zijn mensen door de eeuwen heen, die God vervloekt hebben. Wat zou je als wetenschapper doen, om te verhoeden, dat nieuwe Neanderthalers de mens in algemene zin gaan vervloeken?
26.08.2011
22:30
@Richard
Ik begrijp dat je wil zeggen dat we soms ergens een grens moeten trekken. Maar hoe wil je die grens bepalen en waarom trek je de grens bij het recreëren van een Neanderthaler?
Ik heb nog een vraag voor je. Uit eerdere discussies begrijp ik dat je christen bent en dat je in een god gelooft. Stel nu dat het wetenschappers lukt een Neanderthaler te creëren (wat overigens echt nog niet zou lukken). De Neanderthaler heeft een naar menselijke maatstaven erg laag IQ maar kan praten en basale causale verbanden begrijpen. Ik ben benieuwd hoe jouw god dan tegen de Neanderthaler aan zal kijken. Ik weet niet precies hoe je denkt over het bestaan van een ziel en waar die vandaan komt maar krijgt de Neanderthaler dan van god ook een ziel net als de mens (aannemende dat de ziel van god komt)? Of zou god dat uit principe niet doen omdat de nieuwe-Neanderthaler door de mens is gecreëerd? En wat als de Neanderthaler wel een ziel ontvangt, waar trekt god dan de grens? Wat als we nog oudere mensachtigen zouden (re)creëren wie krijgt er dan wel een ziel en wie niet? En zouden chimpansees dan ook geen recht hebben op een ziel?
Misschien sla ik de plank volledig mis maar ik ben echt benieuwd wat je daarvan denkt.
26.08.2011
18:42
Beste Tim,
Je stelling, dat wij eigenlijk een beetje verplicht zijn de Neanderthaler een nieuwe kans te geven, geeft mij de volgende gedachten:
Wetenschap wordt dikwijls omschreven als de vergaring van kennis. En nieuwe kennis is dus het doel van wetenschap. Een wetenschapper zal dus al snel zeggen, dat niets de wetenschap in de weg mag staan. Misschien is het goed om deze stelling eens te nuanceren.
Wanneer is een mens werkelijk gelukkig, en wat geeft hem geluk?
Geeft kennis de mens geluk? Sommige mensen zeggen van wel. Geeft liefde de mens geluk? Sommigen mensen zeggen van wel. Geven materiële dingen de mens geluk? Sommige mensen zeggen van wel. Geeft geloof de mens geluk? Sommige mensen zeggen van wel.
Maar als we kijken naar liefde, materiële dingen, en geloof, dan worden deze dingen beperkt door matigheid, en die combinatie brengt niet alleen geluk, maar ook tevredenheid. Zonder matigheid, worden liefde, materiële dingen, en geloof juist destructief.
Zou dit anders zijn in het geval van kennis? Ik denk het niet.
Het dogma dat bij veel wetenschappers heerst, namelijk dat kennisvergaring neutraal zou zijn, en dat niets de wetenschap in de weg mag staan, is het dogma van de alcoholist. Voor een gezonde samenleving, lijkt het me belangrijk dat mensen dit ook beseffen.
26.08.2011
18:31
Eddie, vertel dan even hoe ik erover had moet schrijven, ik ben wel benieuwd naar je mening.
26.08.2011
07:38
Meneer spreekt over ethiek alsof het gebakken lucht is. Ziekelijk, ik raad U een goede psychiater aan.