De toekomstloze academische wetenschapper
Verschenen in Columns en Opinie, Focus, Nieuws, Volkskrant
14 reacties
De mensheid wordt geconfronteerd met grote maatschappelijke problemen zoals een potentieel energietekort, de opwarming van de aarde en allerhande ziektes. Het lijkt dus een goed idee om zoveel mogelijkheid slimme en gedreven wetenschappers op te leiden die die problemen het hoofd kunnen bieden. Maar wat moet je nu eigenlijk echt met zo’n doctorstitel na je promotie? Op de universiteiten is geen plek voor al die knappe koppen. Bovendien zijn de pas gepromoveerden vaak zo specialistisch dat de kennis en vaardigheden die ze bezitten niet van toepassing zijn buiten het academische vakgebied. Het moet dus maar eens afgelopen zijn met het opleiden van toekomstloze wetenschappers.
Maatschappelijk nut
Hoewel fundamentele kennisvergaring nog steeds een doel is van wetenschap, wordt de toepasbaarheid en het hebben van maatschappelijk nut als steeds belangrijker gezien. De eerste stappen naar innovatie en vermarkten worden over het algemeen gezet door jonge wetenschappers in een tijdelijke universitaire aanstelling die op weg zijn naar hun doctorstitel. Van oudsher is het doel van een promotietraject om na veel geploeter toe te treden tot ‘een select wetenschappelijke gezelschap’ om vervolgens het leven te slijten met de vergaring van kennis. Het opmerkelijke is echter dat meer dan 80% van de promovendi helemaal geen baan vindt binnen de wetenschap. Idealiter zou het systeem dus gepromoveerden moeten voortbrengen die niet alleen academisch nuttig zijn, maar ook inzetbaar zijn in een groot scala aan moeilijke banen voor slimme mensen.
Goedkoop
Universiteiten zal je niet zo snel horen over de huidige situatie. Veel onderzoeksgeld wordt verworven met de bedoeling om promovendi op te leiden tot wetenschapper. Maar veel belangrijker is dat promovendi spotgoedkoop zijn (ze verdienen vele malen minder dan collegae buiten de universiteit met een vergelijkbare opleiding). Ze werken hard en voeren een zeer groot deel van al het onderzoek dat plaatsvindt uit. Er is dus geen enkele prikkel om in plaats van puur academisch gerichte promovendi, breed inzetbare promovendi op te leiden die ook na hun promotie bruikbaar zijn.
Verandering
De huidige situatie is onwenselijk. Op het eerste gezicht is het misschien lekker om zo’n goedkope promovendus te werk te stellen, maar als je uiteindelijk niets met de opgedane kennis kan is het op de lange termijn verspilling van geld en talent. Er zijn twee mogelijke oplossingen: Zet een stop op het aantal promovendi, net zoals nu gebeurt met de opleiding tot arts. Leidt er dus alleen zoveel op als dat je er uiteindelijk nodig hebt. Een tweede oplossing is een verandering van het promotietraject. Universiteiten moeten ook hun opleidingsverantwoordelijkheid voor promovendi serieus nemen en ze uit laten groeien tot breed georiënteerde mensen. Ze moeten naast traditionele academische vaardigheden, echte management-, communicatie- en leiderschapsvaardigheden meekrijgen en bovendien ervaring op doen in het bedrijfsleven en het buitenland. Op zo’n manier creëer je niet alleen promovendi die ook buiten de academie direct aan de slag kunnen, maar ook wetenschappers die midden in de maatschappij staan.
Schrijf een reactie
Terry Vrijenhoek en Barbara Vreede
Favoriete stukken
22.09.2011
21:25
Misschien zou het nuttig zijn om studenten, voor zij beslissen een promotiebaan te aanvaarden, eerst eens eerlijk voor te lichten wat hun toekomstperspectief met een dergelijke keuze is. De meeste studenten beginnen gewoon omdat het ‘wel leuk is’ en van docenten horen ze alleen dat het allemaal zo leuk is. En zelf denken ze; we kijken later wel wat we dan gaan doen. Helaas zit je na 4 jaar vaak in een val waar je bijna niet meer uit komt en slijt je de rest van je leven met korte kontraktjes afgewisseld met perioden van werkloosheid.
15.08.2011
09:44
Schr.ziet alleen de huidige situatieen ook nog met een speciale bril op.
Er is echter geen sprake van wetenschap als een gestructureerd geheel , als het goed is zal men inzien dat dit afhankelijk is van de ontwikkelingsfaseMen heeft nu te maken met een fase van normale wetenschap(Kuhn) ,allelei details worden nog gevonden.Maar te weinig voor doorbraak innovatie.Dit leidt tpt verveling en al die problemen die schr. noemt Het is te hopen dat er spoedig een revolutie in de wetenschap plaats vindt.Dat zou goed zijn voor de scientists niet alleen ,maar ook voor de maatschappij .Er zou bijv een eind komen aan de crisis in de economie.Maar om zo’n doorbraak te realiseren zou het wenselijk ,zelfs noodzakelijk zijn de organisatie van science anders te maken,in ieder geval meer vrijheid.bij aanvraag,uitvoering en publicatie van onderzoeksplannenzou een eerste stap zijn.
23.06.2011
18:02
Vanuit mijn eigen ervaringen kan ik me niet vinden in de strekking van het artikel. Ik ben bijna klaar met mijn promotie natuurkunde. Nu wil ik verder in de wetenschap, maar ik zou direct elders aan de slag kunnen. Veel van mijn ex-collegae hebben binnen korte tijd een leuke baan buiten de wetenschap gevonden.
Mijn werkgever FOM (http://fom.n/l) maakt er geen geheim van dat het merendeel van haar OIO’s in het bedrijfsleven terechtkomen, ze laat zich er zelfs op voorstaan. Je leert tijdens je promotietraject veel vaardigheden (doortastendheid, creativiteit, tijdmanagement enz.) die waar dan ook tot nut zijn. Bovendien bewijs je dat je op een hoog (het hoogste) niveau zelfstandig kan opereren.
Misschien is het voor doctores in bijvoorbeeld de geesteswetenschappen een ander verhaal, maar als beta zou ik me geen zorgen maken. Evenwel hoef je het voor je carrière niet te doen, voor je interesse en persoonlijke ontwikkeling wel.
18.06.2011
10:04
@Eva Dat is een mooi scherp voorbeeld, maar het moet nog scherper afgemaakt worden, anders blijft het een mening zoals die van ons: kan deze geïnterviewde uitleggen waarom deze kennismaking in het AIO-traject moet? Zij heeft dit kennelijk als gemis ervaren, maar heeft het haar ook concrete of zelfs maar vage nadelen opgeleverd?
Even voor de duidelijkheid: ik denk dat het voor iedereen echt leuk en goed is om verder te kijken dan z’n neus lang is, maar dat maakt het voor mij niet evident dat het ook noodzakelijk is dat binnen de vier jaar promoveren te doen. Vier jaar is helemaal niks. Het kan prima daarna. Nog sterker: ik denk dat AIO’s juist in de puur wetenschappelijke omgeving juist een ervaring opdoen die ze nergens anders kunnen krijgen, daar hoeft niets aan afgedaan te worden.
17.06.2011
14:21
Toevallig heb ik net een interview gehad met een ex-wetenschapper die nu bij een farmaceutisch bedrijf werkt. Was redelijk succesvol in het onderzoek, heeft nu een hoge functie bij een bedrijf, dus ze weet waar ze het over heeft.
Haar opinie: laat AIO’s kennis maken met het bedrijfleven, met management, met communicatie. Want dat heeft 90% later nodig! Precies dus wat Tim zegt!
Het interview wordt binnenkort gepubliceerd op de website van het Postdoc Career Development Initiative (www.pcdi.nl), ik zal de link hiernaar als commentaar toevoegen.
NB: die website is zeker een aanrader voor optimistische AIO’s…
17.06.2011
12:59
Helemaal mee eens Tim, goed stuk!
@Martijn: ik bewonder je optimisme, maar het ontbreekt aan wat realisme ben ik bang. Je schrijft dat een AIO die zich onder gekwalificeerd voelt in een bepaald vakgebied zich heel goed zelfstandig kan verhelpen. Vast, maar dat kost tijd en geld. En dat terwijl je net gemiddeld 5 jaar studie en 6 jaar promotie onderzoek achter de rug hebt. Dan wil je aan de bak en niet jezelf eerst weer hoeven bijspijkeren.
Daarnaast schreef je dat als er een tekort is aan vaardigheden, de werkgever dit met een simpele cursus kan verhelpen omdat de AIO snel dingen oppikt. Wederom heb je gelijk. Maar de gemiddelde werkgever gaat niet direct investeren in cursussen van nieuwe werknemers, zeker niet als er veel sollicitanten zijn die de vaardigheden wel bezitten. Sowieso is er in de huidige economische situatie weinig opleidingsbudget beschikbaar bij de meeste werkgevers.
@Naam: Je schrijft dat de aankomende promovendus zelf kan afwegen of deze baan hem verder helpt. Ik vraag me af of dat waar is. De meeste aankomende AIO’s hebben nog geen weet van de wetenschappelijke wereld, en ik vermoed dat weinigen van hen zich realiseren dat 80% van de AIO’s na hun promotie niet doorgaan in de wetenschap.
Ook schrijf je dat als je wetenschap op de samenleving wilt laten aansluiten je de profs in spe moet trainen door ze in een bedrijf te laten werken en naar het buitenland te gaan. Je geeft aan te vermoeden dat de meeste vooraanstaande wetenschappers nog nooit buiten de universitaire wereld hebben gekeken. Precies! Maar wat de boer niet kent dat eet ie niet, en dus zul je AIO’s tijdens hun promotie traject kennis moeten laten maken met die aspecten (oa bedrijfsleven). En laat dat nou net zijn wat Tim voorstelt….
16.06.2011
00:07
Jeetje, wat een lariekoek.
De aankomende promovendus kan zelf afwegen of deze baan hem verder helpt. Hij/zij weet dat 80% erna niet meer in de wetenschap verder gaat. En onderzoeken heb je wat aan, dat heb je in de jaren daarvoor maar amper wat van meegekregen.
En trouwens: wat wil men in de toekomst: promovendi nog goedkoper maken (bursalen), zodat de overheid (verrassing!) vervolgens gaat snijden in hun NWO uitgaven.
Als je wetenschap zonodig meer op de samenleving wilt laten aansluiten, zou je eens wat meer van je profs in spe kunnen verwachten. Dat ze niet alleen een paar postdocjes hebben gedaan, maar ook een paar jaar in een innovatief bedrijf hebben gewerkt. Kunnen ze de ervaring daarvan meteen weer overbrengen op hun promovendi. Hoeveel vooraanstaande wetenschappers hebben nog nooit de wereld buiten de universiteit gezien? Konden ze daar niets opsteken?
15.06.2011
15:34
@Eva Het punt is duidelijk, ik denk alleen niet dat het wáár is. Wie geeft een voorbeeld hoe de AIO niets aan zijn opgedane vaardigheden heeft in het bedrijfsleven? Ik kan je voor elk voorbeeld drie tegenvoorbeelden noemen.
12.06.2011
01:05
@Lau: Van al die AIO’s gaat uiteindelijk maar 10% verder in het academisch onderzoek. Voor die-hard onderzoekers als jij is het fijn dat er AIO-trajecten bestaan, maar voor die 9 anderen die geen professor worden zou het goed zijn als ze gedurende die 4 jaar ook andere vaardigheden aanleren die in het “gewone” leven van toepassing kunnen zijn.
Ook zijn er genoeg (oudere) academici te noemen die baat zouden hebben gehad bij een leiderschap- of communicatietraining, maar dat terzijde…
10.06.2011
23:47
Mooi gezegd, Tim, en er is nog een ernstige opvolging van het probleem dat je signaleert: voor bijna elke opleiding blijkt dat die je “verdiencapaciteit” (som van alle salaris te verwachten) tot je pensioen verhoogt. De enige uitzondering die men keer op keer vindt is een academische promotie. Gepromoveerden verdienen systematisch minder dan niet-gepromoveerden in hetzelfde vak.
10.06.2011
17:51
Wat een onzin zeg! Het AIO traject is zo ongeveer de enige plaats in opleidingsland Nederland waar je je kunt verdiepen. Als AIO bewijs je dat je ergens je tanden in kunt zetten. Bovendien moet je door zo specialistisch te zijn een goed overzicht hebben over de materie. En uiteindelijk hebben we die specialisten toch nodig. Het verbreden van het AIO traject verschuift het (schijnbare) probleem alleen maar naar de postdocs.
10.06.2011
17:06
helemaal mee eens, tim. in plaats van goedkope aio’s zou in ieder geval een deel van de onderzoek gedaan kunnen worden door onderzoekers met een vaste baan. een soort van permanente postdocs. dan hou je de onderzoekskennis die zij hebben opgedaan op de plek waar het nodig is. bovendien levert dat een optie voor goeie onderzoekers die geen management en onderwijs talent hebben en dus geen prof zouden moeten worden.
10.06.2011
17:01
Hear, Hear! Het wordt tijd dat er binnen de NWO, KNAW en de verschillende onderzoeksscholen aandacht voor dit probleem komt. Dit probleem is niet specifiek voor Nederland maar vind wereldwijd plaats en wordt uitgebreid besproken in het tijdschrift Nature, http://www.nature.com/news/specials/phdfuture/index.html
10.06.2011
16:23
Dit is hetzelfde verhaal als wordt gebracht door:
- bedrijven over hbo-studenten
- bedrijven over wo-studenten
- professors over wo-studenten
- mastercoördinatoren over hbo-studenten
- enz…
Maar dat is veel te kort door de bocht. De toekomstige werkgever zou altijd wel willen dat hij alleen maar perfecte sollicitanten krijgt. Realiteit is dat er altijd wel iets bij te schaven is, of je werknemers moeten massaal onder hun niveau werken. Je zult je werknemers, waar ze ook vandaan komen, altijd moeten opleiden en blijven bijscholen. Een assistentschap is juist een prima opmaat naar een verdere carrière: je leert leren, kritisch naar je eigen werk kijken, kennis opdoen in een vakgebied, samenwerken, werken onder zware tijdsdruk, enzovoorts. Allemaal prima eigenschappen voor elke werknemer.
Belangrijk is trouwens dat je in de laatste paragraaf kennis en vaardigheden nonchalant met elkaar verweeft. Dit zijn echter twee orthogonale verrijkingsgebieden tijdens de opleiding die AIO heet. Als AIO leer je zoals gezegd uitstekend kennis opnemen, geheel zelfstandig, dus gebrek aan kennis is juist geen enkel probleem. Een AIO die zich ondergekwalificeerd voelt in een bepaald vakgebied kan juist heel goed zelfstandig aan de slag om dit te verhelpen en zo toch aan de baan te komen. Veel gewenste vaardigheden worden ook al opgedaan. Als daar een tekort zou zijn kan de werkgever dit met een simpele cursus verhelpen, want elke AIO bezit de vermogens om uit een korte cursus enorm veel lering te trekken.
Kortom, het assistentschap is een uitstekende voorbereiding voor je carrière, en bereidt werknemers voor die op elk vakgebied uit de voeten kunnen. Dat moeten ze alleen wel dúrven.