De botte bijl in het academische onderzoek?
Verschenen in Columns en Opinie, Focus, Nieuws, Volkskrant
8 reacties
Bezuinigingen: daar ontkomt zo’n beetje geen kabinet aan. Maar met wat ombuigingen hier en wat kaasschaven daar wordt de begroting normaal gesproken voor sluitend afgedaan en gaan we weer over tot de orde van de dag. Het huidige kabinet heeft de kaasschaaf echter in de bestekbak laten liggen en heeft de botte bijl uit het schuurtje gehaald om eens flink wat spaanders te produceren. Ook het academische onderzoek moet eraan geloven en dat vraagt om keiharde keuzes.
Rutte 1 is ondertussen lekker aan het bezuinigen, zo hebben onder andere de mensen in de cultuurhoek kunnen merken. Boven andere groepen pakken de donderwolken zich ondertussen samen. Eén van die groepen is onderwijs. Sinds het beleid van minister Deetman in de jaren 80 wordt er structureel bezuinigd op onderwijs en schrikt niemand daar meer van. De plannen zijn al jaren hetzelfde; bijvoorbeeld het terugbetalen van de studie, en uiteindelijk zal het er wel een keer van komen.
Een andere idee uit de oude doos is bezuinigen op wetenschappelijk onderzoek. Maxime zal dat tegenspreken want hij is juist zo goed bezig om het innovatiebeleid in Nederland handen en voeten te geven en de vastgelopen kenniseconomie vlot te trekken. Dat doet minister Verhagen door de grootste Nederlandse bedrijven in hun innovatie te stimuleren met behulp van ‘gezonde subsidies’. Nu kan ik het helemaal verkeerd hebben, maar uit ervaring weten we dat innovatie vooral van nieuwe kleine ‘start-ups’ moet komen waar ideeën kunnen groeien door korte lijnen en een platte organisatie, in plaats van gevestigde bedrijven, veel lagen en de macht van de kwartaalcijfers.
De holle aanpak van Verhagen’s innovatiebeleid daargelaten is bezuinigen op basaal wetenschappelijk onderzoek natuurlijk een slecht idee; innovatie moet immers ergens z’n fundament hebben. Maar misschien kunnen fikse financiële ombuigingen in het Nederlandse onderzoekslandschap helemaal geen kwaad. Het zou zelfs wel eens op de langere economische termijn positief uit kunnen pakken en innovaties sneller richting de markt sturen. Meer in ieder geval dan nu gebeurt door het innovatieve spekken van grote bevriende bedrijven.
Die ombuigingen moeten gevonden worden in het verkleinen van het aantal onderzoeksrichtingen. We doen in Nederland namelijk aan zo’n beetje a-l-l-e-s onderzoek en, als het zou bestaan, zouden we jaarlijks wereldkampioen allround-onderzoek doen worden. Maar die medaille wil het kabinet niet want dat levert niets op; we moeten excelleren, patenten schrijven en, hup, vermarkten. Eerst dus maar eens flink schrappen in al die onderzoeksrichtingen die niets anders dan borrelpraat opleveren en dat geld vervolgens investeren in onderzoek dat uiteindelijk zelf geld op gaat leveren. Ik gooi de knuppel in het hoenderhok. Wat dacht u van onderzoek dat laat zien dat we betere beslissingen nemen als we een volle blaas hebben? Of recent door het NWO gehonoreerde aanvragen die in de komende jaren voor zo’n 200,000 euro per stuk zullen onderzoeken waarom we iets esthetisch vinden, hoe lichamelijke bevrediging kan worden bevorderd, hoe adolescenten tot beslissingen komen en wat de effecten zijn van hertrouwen op de gezinssituatie.
Allemaal reuze interessante vragen, maar wat hebben we eraan als de economie in de goot ligt en het geld schaars is? Kortom als we nog langer mee willen als kennisland moeten we duidelijke keuzes maken. Net zoals niet alle cultuur nog langer aan de subsidie-infuus gehangen kan worden, kan dat ook niet langer met al het academische onderzoek.
Ik ben benieuwd naar uw keuze. Wat zou er volgens u, de lezer, voor onderzoek moeten verdwijnen en in wat voor onderzoek zouden we dat vrijgekomen geld moeten investeren? Of moeten we er voor kiezen allround-wereldkampioen te blijven en is juist die diversiteit in het landschap wat ons zo sterk maakt als kennisland?
Schrijf een reactie
Mark Geels
Favoriete stukken
12.03.2011
16:16
Beste jg,
Seismologisch onderzoek, is geen onderzoek naar menselijk gedrag. Dit soort onderzoek kan mensen waarschuwen voor een aardbeving en een dergelijke waarschuwing wordt meestal serieus genomen.
Maar een economische bubbel, is een situatie waarbij mensen niet langer rationeel economisch gedrag vertonen. En de groep die er aan mee doet wordt steeds groter, en niemand ziet het, want waarschuwingen worden genegeerd, totdat opeens de bubbel klapt. Het is zeker goed om per bubbel een kort algemeen onderzoek te doen naar hoe het deze keer weer gebeurde. Het probleem is echter: je kunt er zoveel geld aan besteden als je maar wilt, maar wie het eerst dit gedrag vertoonde is niet te achterhalen. Het is ook zinloos om het te doen, want per bubbel verschilt het steeds weer. Wat economie betreft is het alsof je rijdt in een auto. In de achteruitkijkspiegel is alles glashelder, maar door de voorruit bekeken is het een dichte mist.
12.03.2011
10:46
> Eindeloos onderzoek naar bijvoorbeeld de oorzaken van de laatste
> economische bubbel, zal de volgende bubbel (die er ongetwijfeld
> weer een keer zal komen) namelijk niet kunnen verhinderen.
a) hoe weet jij van te voren al dat dergelijk onderzoek niets gaat opleveren? en
b) zullen we seismologie dan ook maar opheffen? denk dat we ook(?) daarvan met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid kunnen zeggen dat ze de volgende aardbeving niet zullen kunnen voorkomen…
ook even ter verdediging van dat volle blaas onderzoek: het is best makkelijk daar grappig over te doen en misschien dat ik ietwat bevooroordeeld ben want het is soort van ook mijn onderzoeksmatige interessegebied, maar ik vind dat dus een zeer boeiend resultaat. dat mensen slecht zijn in het nemen van lange termijn beslissingen is, volgens mij, een belangrijke oorzaak in veel hedendaagse problemen (van overgewicht tot pensioenvoorzieningen tot global warming). wij, als mensen, hebben vaak moeite met zelfcontrole. dus denk ik dan, wellicht naief, is het interessant daar onderzoek naar te doen. er zijn gelukkig meer mensen die dat denken en een van de dingen die daar uit naar voren komt is dat zelfcontrole iets als een spier is: er is maar een beperkte hoeveelheid ‘kracht’ op een gegeven moment. als ik in een bepaald domein moeite moet doen om me in te houden (niet die zak drop tot de bodem leeg te eten) heeft dat een negatieve invloed op mijn zelfcontrole/lange termijnvisie op een ander domein (kies er voor nú die nieuwe ipad te kopen in plaats van te sparen voor m’n pensioen). dit specifieke onderzoek laat iets tegenovergestelds zien: dat zelfcontrole in het ene domein (volle blaas maar niet naar het toilet kunnen) juist leidt tot een méér lange termijnvisie ergens anders. nee, dat lost niet ineens al onze problemen op maar is wel een interessant stukje kennis dat ons helpt het grotere plaatje te begrijpen (en dat voor een fráctie van de kosten van de large hadron collider)
11.03.2011
21:35
Het is moedig van Tim om de bezuinigingen recht in de ogen te kijken, dus ik zal proberen een duidelijk antwoord op de vraag te geven. In tijden van economische crisis, is het beter mensen te inspireren, in plaats van menselijk gedrag te analyseren. Daarom zou ik bezuinigen op onderzoek in economie, psychologie, en sociologie. Eindeloos onderzoek naar bijvoorbeeld de oorzaken van de laatste economische bubbel, zal de volgende bubbel (die er ongetwijfeld weer een keer zal komen) namelijk niet kunnen verhinderen.
11.03.2011
18:30
Ik denk niet dat onderzoek nutteloos kan zijn, er zijn altijd wel verbanden te vinden of nieuwe dingen te leren. Ik ben het wel met je eens, Tim, dat in tijden van crisis kritischer gekeken mag worden naar het nut van bepaalde onderzoeken en dat er prioriteiten gesteld moeten worden. Ik zou het zelf ook geen gek idee vinden als Nederland zich meer zou specialiseren in bepaalde richtingen.. Je kunt onmogelijk op alle fronten vooruit lopen. Kijk waar je goed in bent en probeer daarin de beste te worden (met oog op de toekomst), hierbij denk ik bijvoorbeeld in de richting levensmiddelentechnologie/voedselvoorziening, biotechnologie/biobased production en ontwikkeling van electronica.
Daarnaast denk ik dat het ook van belang is een scheiding te maken tussen alpha- en beta- georienteerd onderzoek. Mijns inziens leveren sociologische vraagstukken een minder grote bijdrage aan de (kennis)economie.
11.03.2011
16:54
Ook jij dank Rob, nog iemand iets
Je hebt gelijk in wat je schrijft. Ik denk alleen dat het Nederlandse onderzoekslandschap nu te fragmentarisch is. Het opheffen van bepaalde onderzoeksrichtingen en dat vrijgekomen geld investeren in specifieke deelgebieden kan een veel strakkere focus opleveren en uiteindelijk meer succes.
11.03.2011
16:38
Tim, verbeter je dan ook even de t->d in “hoe lichamelijke bevrediging kan worden bevordert”?
Er zijn natuurlijk meerdere methoden om onderzoeksgeld te concentreren. Je kunt veel subsidies sterk reduceren en dus veel minder onderzoek betalen, en daarbij een keuze maken welk onderzoek. Je kunt ook een keuze maken door gelden te verplaatsen naar gebieden waarop je vindt dat moet worden gefocusseerd. Dit kabinet lijkt te kiezen voor de eerste methode.
Wat volgens mij belangrijker is is dat de keuzes moeten worden vastgehouden. Niet een kabinetsperiode concentreren op het opbouwen van een infrastructuur voor onderwerp A, en dan de volgende kabinetsperiode dat allemaal verloren laten gaan en beginnen aan B. Goed fundamenteel onderzoek, goed toegepast onderzoek, en goede produktontwikkelingen kunnen binnen een bepaald veld elkaar opvolgen, maar niet als de subsidiekraan als een wilde losgeslagen brandslang nu weer links en dan weer rechts wat voeding geeft.
11.03.2011
16:17
Nee hoor Tom dat was een schrijffoutje. Dank.
Maar vind je dat er Nederland aan alles onderzoek moet worden gedaan of moeten we keuzes maken en sommige onderwerpen wegstrepen?
11.03.2011
16:10
“Sinds het beleid van minister Deetman in de jaren 80 wordt er structureel bezuinigt op onderwijs en schrikt niemand daar meer van.”
Ik ga ervan uit dat het schrijven van bezuinigt met een T een stijlmiddel is om het artikel extra kracht bij te zetten? Verder een goed stuk hoor, ze zouden inderdaad beter nieuwe bedrijfjes kunnen stimuleren in plaats van grote multinationals. Laten we eens een voorbeeld nemen aan Denemarken, waar rondom Kopenhagen een ‘biotech valley’ is ontstaan met grote en kleine bedrijven die werken aan innovatieve, biobased producten en onderzoek.