
Met weinig flatteuze verhalen was de jeugdzorg de afgelopen tijd in het nieuws. Op 13 januari verscheen een rapport van de Onderzoeksraad voor Veiligheid, waarin werd geconcludeerd dat jeugdzorg zich te terughoudend opstelt, met alle gevolgen van dien. De week erna kwam als klap op de vuurpijl het bericht van een veertienjarig meisje dat hardhandig werd gearresteerd op het terrein van haar voormalig pleeggezin, nadat ze weggelopen was uit een jeugdzorginstelling. Het meisje is opgegroeid in een pleeggezin waar ze vorig jaar zomer vertrok in een poging bij haar biologische moeder te wonen. Helaas liep dat verkeerd, maar in plaats van een terugkeer naar het pleeggezin, zoals afgesproken was, koos de biologische moeder voor opname in een instelling. Jeugdzorg liet het gebeuren.
Dat is erg verstandig van jeugdzorg. Immers, iedere organisatie dient als eerste voor de eigen instandhouding te zorgen. Dat de jeugdzorg om dit te bereiken de juiste tactiek volgt, blijkt uit wetenschappelijke vindingen uit de jaren ’60 van de vorige eeuw. In een serie controversiële experimenten bekeken psychologen Harry Harlow en Stephen Suomi het belang van moederlijke zorg voor de mentale gezondheid van resusaapjes. De onderzoekers kregen met veel ethische bezwaren te maken: men reageerde fel op de behandeling die de aapjes in de experimenten ondergingen. Niettemin hebben de onderzoeken een rijkdom aan kennis opgeleverd, die nu een leidraad vormt voor het handelen in onze samenleving.
Leeftijdsgenoten
In één van de experimenten vergeleken Harlow en Suomi aapjes die opgroeiden met een moeder, met aapjes die te midden van een groep leeftijdsgenoten werden grootgebracht. De aapjes uit de laatste groep bleken angstiger, vaker verlegen en minder onderzoekend, en eindigden later onderaan in de sociale hiërarchie van hun groep. Ook zagen de onderzoekers dat de mannetjesaapjes die zonder moeder opgroeiden zich over het algemeen impulsiever en agressiever gedroegen dan de gezinsvariant.
Het belangrijkste resultaat in deze context werd echter gevonden bij de vrouwtjes. Als zij zonder moederlijke liefde opgroeiden en zelf kinderen kregen, verwaarloosden en mishandelden zij hun jongen in veel gevallen, en in alle gevallen was het gedrag jegens het jonge aapje duidelijk verstoord. Dit verstoorde gedrag bleef generatie op generatie zichtbaar.
Hechtingstheorie
Bij mensen wordt deze dynamiek beschreven in de zogenaamde ‘hechtingstheorie’, stammend uit de jaren ’50 van de vorige eeuw. Deze theorie beschrijft hoe belangrijk de band tussen een continue verzorger en een jong kind is. We zijn dan geen resusaapjes, maar de observaties van Harlow en Suomi blijven toepasbaar: kinderen die slecht zijn gehecht zijn vaak banger, minder snel geneigd hun omgeving te verkennen, en hebben vaak een lager gevoel van eigenwaarde.
Hoewel de eerste jaren van een kind kritiek zijn voor de hechting, mag het belang van een stabiele omgeving in de puberjaren niet worden onderschat. Juist voor kinderen die op jonge leeftijd hechtingsproblemen hebben gehad is een verdere ontwrichting van de thuissituatie een uitnodiging voor depressie, leerproblemen, verslaving en zo nog een aantal factoren die het fundament onder een eigen gezin aanzienlijk kunnen aantasten. Maar ook voor de mentaal gezonde tiener is de overgang naar een inrichting een traumatische ervaring, die het vermogen om zich fatsoenlijk te kunnen blijven hechten flink op de proef stelt.
Jeugdzorg
Een kind dat door het wettelijk gezag wordt verbannen naar een inrichting heeft daar zelf weinig tegenin te brengen. Ook een pleegfamilie raakt haar spaarzame rechten kwijt zodra het kind met gevulde koffer het terrein heeft verlaten. In ons land heeft alleen jeugdzorg een uitgebreide gereedschapskist waarmee het in dit soort gevallen in kan grijpen, en verdere problemen kan voorkomen.
Maar jeugdzorg denkt natuurlijk verder dan alleen dit kind, en ziet ook het plaatje op de lange termijn. De kinderen van nu worden ooit ouders, en hechtingsproblematiek zet zich zo voort. Door kinderen als deze vast te houden in leefgroepen met leiding, in plaats van een gezinssituatie, waarborgt jeugdzorg haar eigen toekomst. In een tijd waarin vele banen op de tocht staan is deze aanpak lovenswaardig.
En toch…
Alle werkverschaffing ten spijt, voor mij is het schrijnend om te zien hoe er met mijn pleegzusje wordt omgegaan. Inrichtingen en tehuizen zijn een noodoplossing, en vormen een broedkamer voor de volgende generatie jeugdzorgklanten. Een kind hoort in een gezin, en dat van haar wacht met smart op haar thuiskomst.
Foto: ‘Mother and Child’, door subactive_photo op Flickr, met Creative Commons licentie (BY-NC 2.0).
23.05.2011
09:11
tijdens mn scheiding beloofde mijn ex mij financieel en mentaal kapot te maken en mn allerdierbaarste bezit van me af te nemen,mn kind.
toen mn zoon niet bij me terugkwam na vakantie met pa heb ik zowel de ggd als de politie als mn advokaat ingelicht en om hulp gevraagd en ook de school van mn kind was op de hoogte,moest wachten op een rechtzaak hierover en verder kon niemand iets voor me doen,ondertussen hoorde en zag ik mn kind niet en werd die geestelijk bewerkt door vader en diens vriendin met 2 zoons,rechter was het met me eens dat mn ex geen sociaal gedrag had (gezien alle bedreigingen en mishandelingen van mij en streken die hij uithaalde en was het met me eens dat de jeugdzorg ingeschakeld moest worden want vader weigerde ook mee te doen aan mediation met het kind die helemaal was gehersenspoeld.
jeugdzorg is talloze keren gebeld voordat die in aktie kwamen,pas na 7 mnd mn kind niet meer in huis te hebben kwamen ze op de proppen,dáarvoor had mn ex een poging gedaan bij me binnen te springen, de jeugdzorg, 1 vrouw om precies te zijn had 2 gesprekjes met mij en meerdere gesprekken met mn ex en diens vriendin en mn zoon en zn familie en zei dat het team (ik heb geen team gezien en gesproken) mn kind beter bij vader af was (die veel dronk en gokte en agressief was en zonder gordel met mn zoon ontzettend zat in een auto stapte), ik werd heel erg boos,woedend en ik somde nogmaals op wat mn ex allemaal had gedaan in bijzijn van mn zoon,dat was iets tussen mn ex en mij en mn zoon stond daar buiten zei ze,ongeacht hij bij betrokken was, en ik kwam labiel over nu zei ze,het contact werd slechter met mn zoon omdat hij met tegenzin naar me toe kwam en die bezoekregelingen werden steeds slechter nageleefd, en nu heb ik hem al méér dan een half jaar niet meer gezien omdat hij het in zn nw drukkere gezin gezelliger vind en hij heeft door pa een erg slecht beeld van me gekregen,
er werd mij destijds geadviseerd door een deskundig persoon,om een rechtzaak te starten tegen jeugdzorg, door de zovele rechtzaken en alle ellende was ik te uitgeput voor een rechtzaak, maar ik constateer ook drugsgebruik bij mn zoon en heb daar met mn ex over gehad en met zn school,ik word niet serieus genomen, want hij doet het goed op school. IK HEB GEEN GOED WOORD OVER VOOR JEUGDZORG OF DERGELIJKE INSTELLINGEN,VIND DAT ZE ECHT EEN GROVE FOUT HEBBEN GEMAAKT,BETER BIJ VADERS??JA OMDAT VADERS MEER KAN BEKOSTIGEN BIJ MN ZOON DAN IK MET EEN UITKERINKJE MISCHIEN? grove fouten maken ze.krijg meer dan genoeg negatieve berichten van hun binnen op mn hyvesite..schandalig allemaal
07.05.2011
09:03
Ik dacht dat mevrouw Vreede biologe was en met vlinders en duizendpootjes werkt in plaats van met de psychologie van beschadigde kinderen?! http://www.sciencepalooza.nl/author/barbara/
Beetje arrogant.
09.02.2011
16:45
Barbara Vreede slaat de spijker op de kop, fijn om dat een keer op deze site tegen te komen, mijn complimenten voor je lef.
Zowel Jeugdzorg als de raad voor de “kinderbescherming” gebruiken kinderen van anderen als inkomensvoorziening en dat al generaties lang.
Het is mij persoonlijk bekend dat de “kinderbescherming” een zeker gezin te grazen nam in de jaren ’70, een van de kinderen met gedragsproblemen werd toen in een tehuis geplaatst.
De oorzaak van die problematiek echter -zware mishandeling en verwaarlozing door moeder en vader- werd niet aangepakt.
Dertig jaar later werd deze investering geincasseerd bij een van de andere -inmiddels volwassen geworden- kinderen uit datzelfde gezin.
Dat kind was door de raad voor de “kinderbescherming” in de jaren ’70 achtergelaten in die bedreigende opvoedingssituatie die het noodzakelijk maakte om een uithuisplaatsing te regelen voor slechts een van die kinderen.
Eveneens zijn mij feiten bekend over valsheid in geschrifte in rapporten bij deze organisaties, verduistering van andere rapportages door deze organisaties, intimidatie van ouders door deze organisaties, betrokkenheid bij ontvoering door deze organisaties, chantage door deze organisaties en tal van andere criminele activiteiten.
Deze criminele beroepsgroep parasiteert op andermans kinderen en gaat daarbij over lijken.
29.01.2011
23:38
@stefan — Dat de maatregel om het kind uit huis te plaatsen extreem is en door een kinderrechter wordt genomen en niet door BJZ klopt, maar BJZ kan wél een OTS aanvragen. Dat kan een (oud)pleeggezin of een minderjarige zelf niet. In dit specifieke geval heeft BJZ ondanks uitgebreide noodkreten van het pleeggezin en het meisje in kwestie geen actie ondernomen. Er wordt te makkelijk gedaan over verblijf in inrichtingen, en hoewel ik echt niet denk dat die beslissing is genomen omdat men actief hoopt later de kinderen van dit meisje in behandeling te nemen, wil ik duidelijk maken dat — met wat wij uit wetenschappelijke experimenten weten over hoe hechtingsstoornissen tot stand komen — er niet te licht gedacht mag worden over plaatsing in dit soort instellingen.
Dat is in dit concrete geval wel gedaan.
Het is tevens niet de eerste keer dat ik het heb zien gebeuren, zie mijn commentaar hieronder (@Alex). Ook mijn persoonlijke ervaringen staan niet op zichzelf, en ik ken vele verhalen van anderen die soortgelijke tragische situaties hebben meegemaakt.
De reden dat ik ervoor gekozen heb om dit onderwerp voor een artikel op sciencepalooza te gebruiken is de (in mijn optiek keiharde) wetenschap die ten grondslag ligt aan wat wij nu weten over hechting, en de effecten van de afwezigheid van een continue verzorger. Het spijt mij desondanks dat je dit artikel ongepast hebt gevonden, en ik hoop dan ook dat de volgende bijdragen op deze site weer als vanouds het stempel ‘scherp en verantwoord wetenschapsnieuws’ mogen ontvangen.
29.01.2011
23:04
Aan de redactie van deze website,
Ik vind deze bijdrage ongepast – dit is een persoonlijke aanklacht en geen wetenschappelijk stuk. Het is tendentieus, gebaseerd op een samenraapsel van (recente) voorbeelden die de zaak lijken te maken uit de media (zonder achtergronden) en bevat feitelijke onjuistheden.
Een maatregel om een kind uit huis te plaatsen is een uiterste maatregel (uit de hele gereedschapskist). Deze maatregel wordt niet door bureau jeugdzorg bepaald maar door de kinderrechter, onder meer na onderzoek van de raad vd kinderbescherming, ofwel na een crisissituatie.
De betrokkenen bij deze instanties hebben een gedegen pedagogische opleiding, waarbij de ‘hechtingtheorie’ deel uit maakt. Ik vind de stellingname in dit quasi wetenschappelijke stuk stuitend: een dergelijke maatregel wordt zeker niet ‘zomaar’ gedaan en al helemaal niet om jeugdzorg werk te verschaffen.
Ik verwacht van deze website een andere manier van schrijven en berichten over wetenschap.
28.01.2011
17:35
jjeugdzorg denk aleen wel in eigen belang .nl.geld en macht en echt niet aan de ouders en de kinderen.bij hun is zo hoe meer je kapot kan maken hoe beter.is al jaren bekent zelfs dat die kinderen die eruit komen weer de generatie zijn voor jeugdzorg en ga zo maar door.kinderen hebben altijd hun ouders nodig ,en er kan ook eigen kracht komen is hier in belgie wel zo,je gaat echt een lang traject volgen voordat hier wel de kinderen uit huis gaan.Er wordt zoveel mogelijk rekening gehouden met de kinderen thuis te houden.Echt als je weet ik niet stappe gedaan hebt en alles is gedaan voor de kinderen maar niet doel bereikt gaat hier pas een kind naar een instelling.
dus waarom doen ze dat niet in nedrland dan?
28.01.2011
16:02
@Loes — dat begrijp ik, en het is ook zeker niet zo dat jeugdzorg in alle omstandigheden gezinnen vermijdt en inrichtingen opzoekt. Echter, het gebeurt wel degelijk, en niet incidenteel. Bureaucratie is machtiger dan de individuele jeugdzorgmedewerkers. Laat ik duidelijk stellen dat ik het SYSTEEM aan wil vallen, en absoluut niet de mensen die dagelijks aan het werk zijn om kinderen te helpen.
28.01.2011
15:56
Verdiep je in de jeugdzorg en dan WEET je dat pleegzorg, gezinshuizen; kortom gezinsgelijkende omstandigheden, als het even kan, ruimschoots de voorkeur genieten van jeugdzorgwerkers!!!! Ik ben in diverse branches werkzaam geweest, non-profit en commercie, en het respect voor mijn huidige collega’s is BIJZONDER groot!!!!
28.01.2011
15:10
@Alex — Dit is nadrukkelijk geen incident! Voor mij persoonlijk is dit de derde keer dat ik een kind in een inrichting zie verdwijnen waarvoor plaats is in een gezin; vele verhalen van anderen sluiten daar bij aan. Of er iemand nu in zijn handjes zit te wrijven vanwege de kinderen die in de toekomst jeugdzorgbehoevend zullen zijn? Dat vraag ik mij ook af. Niettemin is het frappant dat er zoveel onderzoek is dat aangeeft HOE belangrijk het gezinsleven is (niet alleen voor het kind, maar dus ook de volgende generatie!), en dat jeugdzorg bijna tegenstrijdig hieraan lijkt te handelen.
ETA: De hechtingstheorie is algemeen geaccepteerd, ook (juist) voor mensen. Waarom jeugdzorg hier niet op let? Dat is precies de vraag die ik ook heb. Mijn stelling dat jeugdzorg op de lange termijn let is dan ook zeer cynisch bedoeld.
28.01.2011
14:59
Voor de duidelijkheid: begrijp ik nu goed dat zowel de schrijver van het stuk als de reageerders hieronder beweren dat Jeugdzorg het eigenbelang van de organisatie bewust boven belangen van kinderen stelt? Dat is behoorlijk schokkend.
Barbara, om de schijn van overhaaste generalisatie te vermijden, heb je meer voorbeelden, is dit een patroon of een incidentele fout? En: is de hechtingstheorie alom geaccepteerd, ook voor mensen? Zo ja, waarom houdt Jeugdzorg zich daar volgens jou niet aan?
28.01.2011
13:19
@Ann: weet je dan ook wat we wel aanmoeten met ouders die niet in staat zijn hun kinderen een normale/veilige leefomgeving te bieden? En met hun kinderen?
28.01.2011
12:12
Te gek eigenlijk.jeugdzorg zie ik als de grote kindermishandelaars ter tijden.Is wereldwijd bekent ze gaan zelfs de grens over om in je eigen land kost wat kost daar een jeugdzorgmaattregel af te dwingen helaas wordt je altijd gdoemd voor jeugdzorg.
wordt tijd dat jeugdzorg gaat indamen en verdwijnt vele kinderen zijn de dupe door hun beleid.als je bewijzen hebt dan worden die helaas niet ingekeken en kunnen ze hun eigen beleid blijven voeren verhalen zijn 90% bijna allemaal dezelfde hoe kan dat nou???
Jeugdzorg weet heus wel de gevolgen van weghouden van kinderen van ouders,vriendinnen of famillie ,ze kunnen inmmers ongestoord hun gang met het mishandelen van vele duizenden kinderen ook in het buitenland.
stop die onzin hey en stop het geld naar hun die ze heus niet voor de kinderen gebruiken.
28.01.2011
09:43
De kinderbescherming is een onderdeel van Justitie en doen niet aan waarheidsbevinding, ook niet achteraf.
Zonder procesverbaal bij de politie word het kind bij de ouders weg gehaalt met behulp van de politie terwijl de ouders beschuldigd worden van strafbare feiten.
Politie weet inhoudelijk niks maar omdat zomaar per fax door de kinderrechter een vots word verstrekt aan stichtingen word het kind in de meeste gevallen gewoon ontvoert.
Omdat deze kinderen vaak onthecht en vervreemd word van hun ouders en familie loopt het grote risico om P.A.S op telopen.
Daarom stel ik, zorg ervoor dat er een procesverbaal word opgemaakt of op zijn minst een Mutatie.
Bezuinig meer op jeugdzorg en investeer in een goede zedenpolitie.
We moeten deze huidige Staats-kindermishandeling gaan stoppen.
Met liberale groet,
Edwin lauxen
jeugdzorgbeleid nl