Lekker even sciencepalooza lezen dacht u wellicht terwijl u er even goed voor ging zitten. Maar de kans dat u de concentratie op kan brengen om ongestoord van deze heerlijke site te genieten is niet zo groot. Het is zelfs zeer waarschijnlijk dat op de momenten dat u zich niet volledig op het lezen concentreert een beetje ongelukkiger wordt.

Wanneer we ons brein maar voor een gedeelte gebruiken dwaalt het gemakkelijk af naar de vakantie van vorig jaar of een probleem dat we maar niet op kunnen lossen. Het vermogen om ons een voorstelling te maken van iets dat zich niet daadwerkelijk ter plekke afspeelt geeft mensen de mogelijkheid zich in te leven in anderen. De Harvard-onderzoekers Killingsworth en Gilbert vroegen zich af of er ook negatieve gevolgen zitten aan die menselijke eigenschap, en of we gelukkiger worden van een dwalende geest.

Hiervoor ontwierpen ze een iPhone web applicatie (www.trackyourhappiness.org) die proefpersonen dagelijks op willekeurige tijden vragen voorschotelde met betrekking tot de activiteit die ze op dat moment uitoefenden, hoe ze zich voelden en of hun gedachten volledig bij de activiteit waren. Een ontkenning op de laatste vraag leidde tot een extra vraag; waren hun gedachtes afgedwaald naar een prettige, neutrale of onplezierige plek?

Niet geheel onverwacht blijkt dat sex de activiteit is waar we ons veruit het gelukkigst bij voelen. Andere goed scorende activiteiten zijn sporten, converseren en muziek luisteren, en tot de slechtst scorende activiteiten behoren reizen naar het werk, werken zelf en persoonlijke verzorging. Behalve bij sex, waarbij het brein maar in 10% van de gevallen afdwaalt, dwaalt het bij alle andere activiteiten gemiddeld 47% van de tijd af. De kans is dus groot dat u tijdens het lezen van dit artikel al een aantal keer zomaar aan iets totaal anders heeft zitten denken, alhoewel dat natuurlijk ook aan dit artikel kan liggen.

Probeer die afdwalingen nog even terug te halen en beoordeel hoe u zich daarbij voelde. Wellicht kom u tot dezelfde conclusie als de onderzoekers en was u tijdens het afdwalen over het algemeen minder gelukkig. Voor de proefpersonen gold dat neutrale en negatieve dwalingen leidden naar een substantieel ongelukkiger gevoel, en zelfs positieve dwalingen maakten niet gelukkiger dan wanneer de volledige aandacht uitging naar de activiteit van het moment.

Doordat gedachtes en gevoelens bij de proefpersonen gedurende de dag werden gemeten konden de onderzoekers bepalen dat een dwalende geest naarmate de dag vorderde vaker gevolgd werd door een ongelukkiger gevoel. Bovendien bleken de proefpersonen die het vaakst afdwaalden aan het einde van de studie het meest ongelukkig. Uitgemaakte zaak dus; een dwalende geest is een enkeltje depressie. Maar zo simpel is het niet. Eerder onderzoek laat namelijk zien dat juist wanneer het brein de vrije loop krijgt en zonder beperking kan dwalen, het met de meest creatieve oplossingen op de proppen komt.

Wel of niet dwalen blijft een onbeantwoorde vraag. Misschien zorgt een dwalende geest op de lange termijn wel voor een groter geluksgevoel, terwijl het op de korte termijn een indicatie is voor een slechte gemoedstoestand? Voor heel wat geloofsovertuigingen is vooral dat laatste ouwe koek. Zowel de bijbel, Boeddha als de Beatles wijzen erop dat geluk te vinden is door te leven in het hier en nu. Een prachtige verwijzing komt van Kalidasa uit het Sanskriet: “Aanschouw deze dag! Want het is het leven[…]; In zijn kortstondigheid liggen alle waarheden en werkelijkheden van het bestaan besloten[…]; Want gisteren is slechts een droom. En morgen slechts een visioen[…]; Aanschouw daarom zorgvuldig deze dag!”