Nobelprijs met boodschap
Verschenen in Columns en Opinie, Nieuws, Volkskrant
5 reacties
De commissie die de Nobelprijzen uitdeelt lijkt een voorkeur te hebben voor controversiële prijswinnaars. Vorig jaar deed de Nobelprijs voor de Vrede flink wat stof opwaaien – wat had Barack Obama nou helemaal gedaan voor de wereldvrede toen hij die prijs ontving? – en dit jaar zorgde de uitreiking van dezelfde prijs aan de Chinees Liu Xiaobo tot een heuse politieke rel. Volledig onverwacht leidde de Nobelprijs voor de Geneeskunde deze keer ook tot flink wat commotie. De paus bleek namelijk allerminst gecharmeerd van de toekenning van de prijs aan Robert G. Edwards, de man die het mogelijk maakte om met in vitro fertilisatie onvruchtbaarheid bij mensen te behandelen.
Revolutie maar geen wetenschappelijk hoogstandje
De mogelijkheid tot in vitro fertilisatie betekende een revolutie in de geneeskunde. Sinds de geboorte van de eerste reageerbuisbaby in 1978 zijn er ongeveer vier miljoen kinderen ter wereld gekomen met behulp van deze techniek. Ook uit maatschappelijk oogpunt was het werk van Edwards baanbrekend; zijn werk was extreem controversieel en in de jaren voorafgaand aan de geboorte van Louise Brown zijn er heel wat discussies gevoerd over de praktische mogelijkheden en onmogelijkheden en de ethische aspecten van in vitro fertilisatie. Wetenschappelijk gezien was het werk van Edwards niet de grote doorbraak waar je wellicht aan denkt bij een Nobelprijs, want in vitro fertilisatie was al langer mogelijk bij dieren. Het vermoeden rijst daarom dat de Nobelprijs voor Geneeskunde van dit jaar, in elk geval ten dele, als boodschap bedoeld was.
Reageerbuisbaby
Edwards realiseerde zich al vroeg dat in vitro fertilisatie van grote betekenis zou kunnen zijn voor mensen die kampen met onvruchtbaarheid. Maar hoewel eicellen van konijnen al bevrucht konden worden door er in een glazen buisje sperma bij te doen, bleek het menselijk materiaal zich in allerlei opzichten net even anders te gedragen. Edwards wist dat hij de gedragingen van de menselijke eicel precies moest leren begrijpen voor hij aan verdere stappen kon zetten. Dus bestudeerde hij hoe eicellen zich ontwikkelen, welke hormonen daar een rol bij spelen en wanneer eicellen ontvankelijk zijn voor sperma. Tot hij eindelijk een eicel kon bevruchten in vitro. Maar toen deed zich een nieuw probleem voor. De bevruchte eicel wilde zich niet ontwikkelen buiten het lichaam. Daarop wendde Edwards zich tot de gynaecoloog Patrick Steptoe. Samen vonden ze uit in welk stadium de eicel het beste uit de eierstok geïsoleerd kan worden en, door de hormoonspiegel van de patiënten goed in de gaten te houden, wanneer bevruchting plaats moet vinden om de kans op succes te maximaliseren. En zo werd op 25 juli 1978 Louise Brown geboren, de eerste reageerbuisbaby.
Kritiek
Edwards en Steptoe – de laatste had de Nobelprijs waarschijnlijk gedeeld met Edwards als hij nog geleefd had – kregen tijdens hun studies veel kritiek te verduren. Er waren mensen die bang waren dat de methode nooit tot normale kinderen zou kunnen leiden. En de kerk had principiële bezwaren. Tegen het creëren van leven op ‘onnatuurlijke’ wijze en tegen het vernietigen van ongebruikte embryo’s. Met de geboorte van Louise Brown verstomde een deel van de kritiek. De mensen die vooral bang waren geweest voor de creatie van monsters zagen dat het goed was en stelden hun mening bij. Maar de mensen die principieel vinden dat de beslissing over leven en dood in Gods hand ligt en niet in de hand van een dokter waren niet overtuigd door een prachtige baby en dolgelukkige ouders. Deze mensen gebruiken dezelfde argumenten om tegen abortus, euthanasie en onderzoek met embryonale stamcellen te zijn. Saillant detail is dat het werk van Edwards veel heeft bijgedragen aan het onderzoek dat nu aan embryonale stamcellen gebeurt.
Boodschap
Natuurlijk heeft Edwards de Nobelprijs gekregen voor zijn wetenschappelijk werk, dat niet baanbrekend maar toch ook zeker niet onaardig was. En natuurlijk heeft hij de prijs vooral gekregen omdat zijn werk zoveel levens mogelijk heeft gemaakt. Maar ik kan me toch niet aan de indruk onttrekken dat de prijs ook als boodschap bedoeld is. Een boodschap aan de fanatieke tegenstanders van wetenschappelijke vooruitgang, abortus, euthanasie en stamcelonderzoek. Want als zelfs het Nobelprijscomité vindt dat je zit te zeuren dan weet je dat je echt goed fout zit.
Dit stuk verscheen ook op de opiniepagina van de Volkskrantsite
Schrijf een reactie
Terry Vrijenhoek en Barbara Vreede
Favoriete stukken
30.10.2010
23:03
Hoi Nadine,
Laat ik het dan anders zeggen.
Bij abortus vind ik dat er een mensenleven verloren gaat. Bij ivf gaan er voor elk leven dat geboren wordt, ook een paar levens verloren bij de behandeling. En uit mijn eigen vriendenkring weet ik ook dat een ivf behandeling lang niet altijd succesvol is. Zowel bij abortus als bij een ivf behandeling blijven er soms vrouwen met een behoorlijke kater of trauma achter.
Stel echter dat je geen abortus zou doen, en het kind zou laten adopteren door de ivf ouders. De ivf ouders zouden verzekerd zijn van een kind, zonder de nodige hormoonbehandeling, waarvan ik gehoord heb dat die niet gemakkelijk is. De moeder die geen abortus pleegt, krijgt wellicht over zo’n 18 jaar weer te maken met dit voorval, maar tegen die tijd staat zij waarschijnlijk veel sterker in haar schoenen. Het belangrijkste echter, is dat er op deze manier geen levens verloren gaan. Daarom vind ik bijvoorbeeld adoptie een ethische vooruitgang, ten opzichte van de combinatie abortus en ivf.
En inderdaad, dan zijn er geen “restembryo’s” waarmee geëxperimenteerd kan worden. Maar ik heb gelezen dat sommige cellen tegenwoordig teruggesteld kunnen worden tot stamcellen, en ook dat er andere mogelijkheden zijn, zoals stamcellen uit het bloed van de navelstreng. Ook dat is volgens mij dus in ethisch opzicht een veel betere oplossing.
Als je zegt dat er geen ethische waarheid bestaat, dan zeg je volgens mij in feite dat ethische rechtspraak (zoals bijvoorbeeld in het geval van een verkrachting) in een land geen zin heeft. Daar ben ik het niet mee eens.
30.10.2010
01:46
Ah, ik was niet ingelogd, bovenstaande komt dus van Nadine…
30.10.2010
01:45
Hoi Richard,
Ik vind het heel belangrijk dat bij elke wetenschappelijke stap voorwaarts wordt nagedacht over de maatschappelijke gevolgen. Maar dat is niet hetzelfde als waar jij het over hebt. Het is belangrijk om onderscheid te maken tussen daadwerkelijke maatschappelijk gevolgen van wetenschappelijke vooruitgang en persoonlijke levensovertuiging. Jij noemt het verval van het paradijs als een voorbeeld van wat er gebeurt wanneer de mens persoonlijk nut boven ethische perfectie plaatst, maar omdat ik niet geloof in Adam en Eva enzovoort is dat voor mij geen goed voorbeeld van het maatschappelijk gevolg van een verkeerde beslissing. Dat illustreert maar weer eens dat bij ethishe vraagstukken de meningen vaak uiteenlopen; er bestaat geen ethische waarheid. In het geval van ivf gaat wetenschappelijke vooruitgang voor jou dus ten koste van ethische vooruitgang terwijl dat voor mij niet zo is. Heel persoonlijk.
25.10.2010
11:27
Hopelijk vind je mijn vragen niet te aanvallend, want zo was het niet bedoeld. Wat je stuk voor mij oproept is de vraag: Wat is belangrijker: wetenschappelijke vooruitgang, of ethische vooruitgang?
Als voorbeeld neem ik het bijbelse verhaal van Adam en Eva. De mens krijgt van God het paradijs, met alles erop en eraan, mits hij zich aan een enkele regel houdt, namelijk niet eten van de vrucht van slechts een boom in het paradijs. De mens leeft in harmonie in het paradijs, zowel met God als met de natuur, totdat de slang de mens ingeeft, dat het eten van de vrucht persoonlijk nut zou hebben. De mens kijkt ‘anders’ tegen de zaak aan, en breekt de wet. Het gevolg is dat de wereld in harmonie vervalt.
Hier zie je dus de eerste verbeelding, waarbij de mens persoonlijk nut boven ethische perfectie plaatst. Keer op keer zie je dezelfde fout in seculiere ethische wetgeving terugkomen. Men plaatst wetenschappelijke vooruitgang boven ethische vooruitgang. Politici lijken zich daarbij niet te realiseren, dat wetenschappelijke vooruitgang enerzijds geweldig is, maar dat het uiteindelijk gemeten tegenover ethische vooruitgang nooit meer dan een lapmiddel kan zijn. Ik ben een enorme fan van wetenschappelijke vooruitgang, maar niet als het ten koste gaat van ethische vooruitgang.
23.10.2010
10:45
Beste Nadine,
Je schrijft een interessant stukje, dat ik echter niet helemaal begrijp. Zo schreef je: “Want als zelfs het Nobelprijscomité vindt dat je zit te zeuren dan weet je dat je echt goed fout zit.”
Vind je dus dat mensen die zich zorgen maken over vraagstukken van leven of dood eigenlijk te moeilijk doen, zodra het vraagstukken betreffen waar wetenschappers bij betrokken zijn? En, heeft het Nobelprijscomité, (of wellicht de wetenschapper in algemene zin) een beter ethisch inzicht dan andere groepen mensen? Waar bestaat die wetenschappelijke ethiek dan uit?