Positieve discriminatie leidt altijd weer tot verhitte discussies. Mag het? Heeft het zin? Is het eerlijk om vrouwen, buitenlanders of homo’s positief te discrimineren? Het gaat tenslotte altijd ten koste van de andere groep: mannen, autochtonen, hetero’s. In India lijkt het echter goed te werken, wetenschappers laten zien dat positieve discriminatie in lokale politiek leidt tot minder vooroordelen en tot duurzaam meer vrouwen in de politiek.

Ik zat vanmorgen een beetje te lezen over MIT professor Esther Duflo, die vorige maand de prestigieuze John Bates medal heeft gewonnen. Ze is econoom en werkt aan armoede. Haar recente TED talk vond ik inspirerend, dus ik ging op zoek naar haar artikelen.

Ik vond een artikel waarin Duflo en coauteurs laten zien dat positieve discriminatie zeer positieve gevolgen heeft. De auteurs maken gebruik van een vreemde regel in een deel van India. Door deze regel zijn éénderde van de lokale gekozen posities, ik denk een soort burgemeesters, voor vrouwen gereserveerd. Vóór de verkiezingen wordt er geloot in welke dorpen er een vrouw gekozen moet worden. In deze dorpen mogen dan alleen vrouwen zich verkiesbaar stellen. In de andere dorpen mogen mannen en vrouwen zich verkiesbaar stellen. Ik kan me voorstellen dat deze regel veel weerstand oproept, het is nogal wat, als de overheid beslist dat de helft van de bevolking zich niet verkiesbaar mag stellen! Maar voor de onderzoekers levert het interessant materiaal op, en bovendien blijkt de regel echte resultaten op te leveren.

Minder vooroordelen: de onderzoekers gingen naar dorpen waar (door de positieve discriminatie-regel) een vrouw aan de macht was en dorpen waar “gewoon” een man aan de macht was. Ze lieten mensen een speech van een politicus beoordelen, waarbij de stem van de politicus door een computer vrouwelijk of mannelijk gemaakt was. In de door mannen geleide dorpen werd de mannelijke politicus beter beoordeeld dan de vrouwelijke, terwijl het precies dezelfde speech was (!) – een duidelijk bewijs dat er vooroordelen leven. Maar in de dorpen waar een vrouw aan de macht was (of was geweest), was er geen verschil in de beoordelingen!

Meer waardering: de onderzoekers lieten ook de echte vrouwelijke en mannelijke burgemeesters beoordelen door de dorpsbewoners. In dorpen waar voor het eerst een vrouw aan de macht was werden de vrouwen duidelijk slechter beoordeeld dan de mannelijke burgemeesters in andere dorpen. Maar in dorpen waar al voor de tweede keer een vrouw aan de macht was, werden de vrouwen even goed beoordeeld als de mannelijke burgemeesters in andere dorpen. De dorpsbewoners waren blijkbaar gewend geraakt aan vrouwen in de politiek.

En daarna?

In een ander artikel keek een promovendus van Stanford naar wat er gebeurt in de verkiezingen nadat een dorp een vrouw als burgemeester had gehad dankzij positieve discriminatie. Hij keek dus naar de uitkomsten van de verkiezingen na de verkiezingen waarin een vrouw gekozen moest worden. Wat blijkt: de kans dat een vrouw gekozen wordt was vijf keer zo hoog geworden! Er waren in deze dorpen ruim twee keer zoveel vrouwen die zich verkiesbaar stelden, en de vrouwelijke kandidaten in deze dorpen hadden ruim twee keer zoveel kans gekozen te worden. Het resultaat was dat in deze dorpen 21% van de verkiezingen door een vrouw werden gewonnen, tegenover 4% in de dorpen waar nooit een vrouw aan de macht was geweest. Dit betekent dat één ronde van positieve discriminatie al een groot effect heeft.

Ik vind deze resultaten super positief. Het betekent namelijk dat beleid echt wat kan doen tegen vooroordelen. Ik vind het ook goed dat er wetenschappers zijn die zich op een wetenschappelijke manier bezig houden met dit soort vragen! Ik ga zeker nog eens iets lezen van Esther Duflo. Haar eigenlijke specialiteit is namelijk het opzetten van gerandomiseerde trials in de armoedebestrijding (zie haar TED talk). Daarover misschien een andere keer meer.