Een paar dagen geleden had ik wat moeite wakker te worden ‘s ochtends en iemand wist mij te vertellen dat dat kwam doordat de dagen korter waren geworden. De dagen korter?!? Ja, de aardbeving in Chili van eind februari heeft de omlooptijd van de aarde 1.26 microseconde korter gemaakt. Goed, ik was dus in de maling genomen, maar met wat googelen bleek dit nieuws te vinden op de websites van Volkskrant, NOS, NASA en vele anderen. Het slaap uit mijn ogen wrijvend ben ik maar eens gaan lezen hoe het zat, want ik was wel gefascineerd door dit minuscule getal en waarop dit gebaseerd was.
Na wat lezen bleek het een berekening te betreffen en niet een meting. Het getal was dus gebaseerd op modellen en niet zozeer dat het effect echt waargenomen was. Maar inmiddels begon ik me af te vragen hoe precies je de draaiing van de aarde eigenlijk kunt meten (en hoe je dat dan doet) en zo kwam ik bij het “International Earth Rotation & Reference Systems Service (IERS)”. Dit is een organisatie die zich bezig houdt met het bestuderen van de draaiing van de aarde. En wat blijkt, de lengte van een dag varieert sowieso al met milliseconden! (zie het grafiekje op de homepage van het IERS), meer dan duizend keer meer dan de 1.26 microseconde die door de aardbeving in Chili misschien aangebracht is. Ook valt er op de IERS website te lezen dat de Chili aardbeving geen meetbare verandering van de draaiing van de aarde teweeg heeft gebracht. Dus de berekende 1.26 microseconde is een totaal verwaarloosbaar effect op de fluctuaties die er toch al zijn.
De gebruikelijke fluctuaties zijn het gevolg van oceaanstromingen, variaries van de druk in de diepe oceaan en getijdenwerkingen. En met name die getijdenwerkingen spelen een belangrijke rol in de draaiing van de aarde. Door de zwaartekracht trekt de maan aan de aarde en sleept daarmee alle watermassa van de oceanen mee, dit veroorzaakt eb en vloed. Daarnaast geeft al dat heen en weer stromende water een hoop wrijving die de draaiing van de aarde doet afnemen, en wel met ongeveer 2 miliseconden per eeuw (meer hierover op Wikipedia). Omgerekend betekent dat dat elke 18 dagen een dag 1 microseconde langer wordt. En als we nog even door rekenen houdt dat in dat komende zondag (21 maart) de eventuele 1.26 microseconde van de aardbeving op Chili alweer opgeheven is. Dat is mooi, want ik ben wel weer toe aan wat langere nachten.
Een paar dagen geleden had ik wat moeite wakker te worden ‘s ochtends en iemand wist mij te vertellen dat dat kwam doordat de dagen korter waren geworden. De dagen korter?!? Ja, de aardbeving in Chili van eind februari heeft de omlooptijd van de aarde 1.26 microseconde korter gemaakt. Goed, ik was dus in de maling genomen, maar met wat googelen bleek dit nieuws te vinden op de websites van Volkskrant, NOS, NASA en veel anderen. Het slaap uit mijn ogen wrijvend ben ik maar eens gaan lezen hoe het zat, want ik was wel gefascineerd door dit minuscule getal en waarop dit gebaseerd was.
Na wat lezen bleek het een berekening te betreffen en niet een meting. Dus het was gebaseerd op modellen en niet zozeer dat het effect echt waargenomen was. Inmiddels begon ik me af te vragen hoe precies je de draaiing van de aarde eigenlijk kunt meten (en hoe je dat dan doet) en zo kwam ik bij het “International Earth Rotation & Reference Systems Service (IERS)”. Dit is een organisatie die zich bezig houdt met het bestuderen van de draaiing van de aarde. En wat blijkt, de lengte van een dag varieert sowieso al met milliseconden! (zie het grafiekje op de homepage van het IERS), meer dan duizend keer meer dan de 1.26 microseconde die door de aardbeving in Chili misschien aangebracht is. Ook valt er op de IERS website te lezen dat de Chili aardbeving geen meetbare verandering van de draaiing van de aarde teweeg heeft gebracht. Dus de berekende 1.26 microseconde is een totaal verwaarloosbaar effect op de fluctuaties die er toch al zijn.
De gebruikelijke fluctuaties zijn het gevolg van oceaanstromingen, variaries van de druk in de diepe oceaan en getijdenwerkingen. En met name die getijdenwerkingen spelen een belangrijke rol in de draaiing van de aarde. Door de zwaartekracht trekt de maan aan de aarde en sleept daarmee alle watermassa van de oceanen mee, dit veroorzaakt eb en vloed. Daarnaast geeft al dat heen en weer stromende water een hoop wrijving die de draaiing van de aarde doet afnemen, en wel met ongeveer 2 miliseconden per eeuw (meer hierover op Wikipedia). Omgerekend betekent dat dat een dag 1 microseconde langer wordt elke 18 dagen. En als we nog even door rekenen houdt dat in dat komende zondag (21 maart) het eventuele 1.26 microseconde van de aardbeving op Chili alweer opgeheven is. Dat is mooi, want ik ben wel weer toe aan wat langere nachten.
28.04.2010
14:27
@Charlotte: ja de tijd gaat inderdaad nog even snel, dat blijft hetzelfde. Het is dus het verschil of je wakker wordt als je wekker gaat of als het licht wordt. Maar de nachten zijn wel langzaam steeds langer donker doordat de draai-snelheid van de aarde afneemt als gevolg van de getijden.
18.03.2010
23:25
Wat Charlotte zegt is waar, maar ook weer niet helemaal. In de praktijk bestaat er namelijk zoiets als een schrikkelseconde. Ik heb nooit geweten waarom die toegevoegd wordt, maar het blijkt dus (volgens de Wikipedia) dat dit gebeurd, om te compenseren voor het langzamer draaien van de aarde. http://nl.wikipedia.org/wiki/Schrikkelseconde
18.03.2010
20:34
Leuk, ik vroeg me ook al af hoe die berekening nou zat! Maar ik ben bang dat jouw nacht zondag niet langer (of korter) wordt als er iets verandert in de draaiing van de aarde. De klok tikt nog steeds even snel de minuten weg. Maar het is natuurlijk wel fijn als het ‘s ochtends 1 microseconde eerder licht wordt.
18.03.2010
11:16
Dit wordt gedaan met een techniek genaamd Very Long Baseline Interferometry (VLBI). Deze methode is gebaseerd op het gelijktijdig waarnemen van hemellichamen die erg ver weg staan door meetstations op verschillende plekken op de aarde. Op deze site staat een heel duidelijke uitleg van hoe het werkt.
18.03.2010
11:07
Maar hoe meet je de draaitijd van de aarde?