Geen megastal in je achtertuin? Geen karbonade op je bord!
Verschenen in Columns en Opinie, Volkskrant
12 reacties
De protesten en petities hebben vruchten afgeworpen en het pleit rond de megastallen lijkt beslecht. Ze komen er niet, althans niet in Brabant. Volgens de media is de huidige maatschappelijke tendens dat ‘veel mensen zich niet prettig voelen bij de intensivering van de veehouderij”. Niet prettig? Dus wat nu? Worden we nu allemaal vegetariër, of protesteren we overdag tegen megastallen en schuiven we dan bij het avondeten gewoon een karbonaadje naar binnen?
Niemand heeft natuurlijk graag een megastal in zijn achtertuin. Een megastal wordt hoogstwaarschijnlijk geen architectonisch hoogstandje en na de recente reeks uitbraken van ziektes gerelateerd aan de intensieve veehouderij ziet niemand zijn peuter nog graag een geitje knuffelen. Echter, het idee om megastallen te bouwen is natuurlijk niet ontsproten aan het brein van een veeboer met grootheidswaanzin. Megastallen zijn ontworpen als één van de mogelijke oplossingen om in de enorme vraag naar vlees te voorzien. De hoeveelheden vlees die momenteel worden geconsumeerd zijn alleen te produceren dankzij de intensieve veehouderij. Deze achterliggende noodzaak tot de megastal wordt in vrijwel alle berichtgeving weggelaten.
Meat the truth
Protest tegen intensieve veehouderij zou dus moeten beginnen bij het drastisch terug schroeven van onze vleesconsumptie. Deze verantwoordelijkheid ligt in de eerste plaats bij de consument, want in het geval van vlees is er geen excuus om naar anderen te wijzen. Je hebt vlees niet nodig, er zijn genoeg alternatieven en alle negatieve gevolgen van de intensieve veehouderij komen dus direct op het bord van de vleeseter. Marianne Thieme maakte in 2008 een film over de schadelijke gevolgen van vlees eten onder de titel ‘Meat the Truth’. Het is een hele waslijst met onder andere het op grote schaal kappen van tropisch regenwoud voor productie van veevoer, het boeren en scheten van koeien waarbij enorme hoeveelheden broeikasgas vrijkomen, het ontstaan van voor de mens bedreigende ziektes, zoals varkenspest of Q koorts, en het immuun raken van bacteriën door overmatig gebruik van antibiotica bij dieren. Veel van deze gevolgen zijn niet heel algemeen bekend.
Vlees of vliegen?
De voedsel- en landbouw organisatie (FAO) van de VN stelde in 2006 dat de intensieve veehouderij één van de grootste veroorzakers van opwarming van de aarde was. Verhelderend zijn de berekeningen die werden gedaan door het Instituut voor Milieuvraagstukken en die te vinden zijn op de site van ‘Meat the truth’. Hieruit blijkt bijvoorbeeld dat als we met de hele Nederlandse bevolking één dag per week geen vlees eten we de reductiedoelstelling voor CO2 in 2010 nog kunnen halen. En mocht je zonder schuldgevoel met het vliegtuig op vakantie willen, dan kan je de uitgestoten CO2 tijdens je vliegtochtje compenseren door een tijdje geen vlees te eten. Zelf ben ik vooral ontsteld door de hoeveelheid veevoer die nodig is om vlees te produceren en de hoeveelheid land die veevoer in beslag neemt. Voor de productie van 1 kg vlees is namelijk gemiddeld ongeveer 7 kg graan nodig. Van alle graanproductie op de wereld is de helft bestemd voor veevoer. Dit graan, mais of soja, wordt geproduceerd in landen als Brazilië, waar regenwoud in razend tempo wordt gekapt om te worden omgetoverd in landbouwgrond voor veevoer.
Het vlees wordt duur betaald
Vlees eten is dus vreselijk milieuvervuilend, niet duurzaam en ook nog eens niet gezond. Dan zou je toch verwachten dat vlees dan toch op z’n minst heel erg duur zou moeten zijn. Niets is echter minder waar, voor de prijs van een grootverpakking met 10 hamburgers koop je nog geen twee vegetarische burgers. Een oplossing zou kunnen zijn om vlees duurder te maken, liefst omdat het dan gelijk ook op een duurzamere en respectvollere wijze wordt geproduceerd. Als vlees duurder is dwing je mensen om bewuster en respectvoller om te gaan met het eten (en doodmaken) van dieren. Vlees staat vaak dagelijks op het menu uit gewoonte en lijkt een verworven recht van onze welvaart. Echter, dagelijks vlees eten is niet gezond en op de lange termijn niet vol te houden in verband met de belasting die het op onze aarde legt. Het is dus noodzaak de gewoonte om dagelijks vlees op tafel te zetten te veranderen en het verhogen van de prijs van vlees kan daarbij een hulpmiddel zijn.
Vleesmaal = feestmaal
Tot slot, stel dat we allemaal nog maar één of twee keer per week vlees eten, dan kijk je echt uit naar je ‘vleesdag’. Dat vlees ga je dan ook niet voor de tv weg zitten schrokken, maar daar maak je een feestelijk maal van waarvoor je met zijn allen aan tafel gaat zitten. Komt de sfeer binnen het gezin ook weer ten goede. Minder vlees eten is dus niet erg of eng. Sterker nog, het zal zorgen voor een gezonder en gezelliger leven. Toevallig is het milieu er dan ook nog eens bij gebaat!
Dit stuk verscheen ook op de Opiniepagina van de Volkskrantsite.
Schrijf een reactie
Terry Vrijenhoek en Barbara Vreede
Favoriete stukken
07.03.2011
00:42
Los van dit hele verhaal, stel dat een hok met 50.000 varkens of 120.000 kippen op 50 meter van jou raam geplaatst wordt ….
Casus:
in een klein dorpje is een ondernemer die wil uitbreiden met 40.000 kippen (totaal wordt 80.000) een eerste quickscan van de GGD toont aan dat er voor de 15 bewoners geen gezonde leefomgeving ontstaat. De dichstbijzijnde woning is op 50 meter gesitueerd (gevel tot stalmuur). Dat paste de gemeente niet en de volgende aanvraag wordt zonder GGD uitgevoerd.
In Chaam hebben twee gezinnen op 23 december een schrijven gekregen dat ze 6 maanden de tijd hebben hun woning te verlaten want de buurman varkenshouder wil uitbreiden.
Een 84 jarige man in het buitengebied krijgt op 75 meter een met maatschappelijke gelden bekostigde verplaatser voor zijn deur met 12500 vleesvarkens.
Een grote ondernemer gesitueerd binnen de invloedsfeer van een Natura2000 gebied krijgt vrijstelling voor het opstellen van een MER.
Een grote ondernemer die onder KRW uit wil komen gaat leidingwater gebruiken aan een bedrijf met 5100 fokzeugen en 19000 vleesvarkens en dan de luchtwassers nog. Elke boer met enig verstand zal je grinnikend aankijken.
Ik kan nog een waslijst vol typen van dit soort gevallen. En de blijvende terreur op het platteland waarbij het belang van de een boven die van de ander gezet wordt pikt ‘het volk’ niet meer, getuige de vele provinciale burgerinitiatieven.
Het is zoals ooit onderzocht globaal zal het een verbetering betekenen maar lokaal zal het een verslechtering zijn. Dat is zoiets als accepteren dat we in nederland alle bomen gaan kappen en een dubbel areaal aan bomen sparen in de regenwouden. Globaal een grote verbetering maar in Nederland?
En dan nog, waarom zou iemand niet voor zijn achtertuin mogen opkomen ?
31.03.2010
22:43
Beste Bregje,
Als het voor jezelf een persoonlijke keuze is om minder vlees te eten en op die manier bij te dragen aan een beter milieu, is dat natuurlijk prima. Andere mensen proberen weer op andere manieren voor een beter milieu te zorgen. Hopelijk besef je echter, dat als je Marianne Thieme in je stuk aanhaalt, dat het voor sommige mensen een politieke lading begint te krijgen. Het zou volgens mij een heel slechte zaak zijn, als er in Nederland een sfeertje gecreëerd wordt, waarbij mensen je scheef aankijken als je een flinke lap vlees in een restaurant besteld. In 1917 maakte Dirk Witte zich ook zorgen om een dergelijke tendens, en hij schreef er een liedje over, met de titel: “Mensch durf te leven.” http://www.xs4all.nl/~centrale/azl/teksten/azl017.html
31.03.2010
21:48
Met als toevoeging voor Richard dat ik geen ‘bevlogen vegetarier’ ben.
Ik vind vlees lekker en eet, af en toe, een stukje biologisch vlees. Die keuze heb ik gemaakt op basis van alle beschikbare kennis over productie van vlees. Daaruit heb ik geconcludeerd (als wetenschapper en als weldenkend mens) dat het dagelijks eten van vlees een onevenredig grote belasting legt op ons milieu en op onze grondstoffen. Daarmee verschuif ik dus geen problemen naar de toekomst, maar probeer ik vooral problemen zoveel mogelijk te beperken. In dit geval zijn namelijk de ‘technische oplossingen’ die vlees tot een klimaatneutraal en milieuvriendelijk product maken nog behoorlijk ver weg.
31.03.2010
21:09
@ ‘ik’ en @ Richard:
Tuurlijk, het is altijd een benadering van meerdere kanten, heb je helemaal gelijk in. En als het kan, dan graag! Want vlees is lekker :))
Mijn punt was echter dat wetenschap NIET PER DEFINITIE hetzelfde is als technische oplossingen bedenken. Er is ook zoiets als kennis vergaren. Ik wilde dat even benadrukken aangezien Richard de schrijver van dit stuk ervan ‘beschuldigde’ geen wetenschap maar politiek te bedrijven. Dat vond ik een onredelijke conclusie die je niet zomaar kan trekken.
De mensen zijn omnivoor indeed. Maar 7 dagen per week is niet eens gezond. Wetenschappelijk onderzoek (ja daar heb je het weer hihi) laat zien dat vegetariers ouder worden (alhoewel dat ook zou kunnen komen door ‘confounding factors’ (i.e. dat vegetariers bewuster met hun gezondheid bezig zijn in het algemeen, en ook hoger zijn opgeleid)).
Maar om nou dat erbij te slepen in deze discussie weet ik niet hoor… Als je zo van technische oplossingen houdt, dan kan je ook zeggen: de techniek maakt vleesvervangers, en dus hebben we geen vlees meer nodig. Dus het argument ‘de mens is nu eenmaal van NATURE omnivoor, dus moeten we met TECHNIEK ervoor zorgen dat we vlees kunnen eten’ vind ik inconsequent. Maar dat terzijde, dat is meer miereneuken op de vierkante nanometer geef ik toe.
Ik wil nog even benadrukken dat ik geen vegetarisme voorsta of predik of verdedig. Ik ben wel voor matiging van vleesconsumptie voor ethische, ecologische en medische redenen. Puur omdat de data die verzameld is door wetenschappelijk onderzoek (pijn bij dieren, gezondheid/dieet, ecologische gevolgen veeteelt) laat zien dat er nogal wat nadelen aan vlees eten zitten. Als vervolgens iemand met een technische oplossing komt vind ik dat natuurlijk prima hoor… maar in de tussentijd kan het best wat minder wat mij betreft.
31.03.2010
19:19
Beste Arno,
Als je zegt dat vervoer vanuit andere landen milieuvervuiling met zich meebrengt, dan heb je gewoon gelijk. Maar als we dat vlees uit die landen toch willen (waar de omstandigheden voor die dieren zelf veel beter zijn), en ook het milieu willen sparen, betekend dat, dat we die vervoermiddelen efficiënter en schoner moeten maken. Daar ben ik uiteraard voorstander van. Vooral ook omdat we die technieken voor alle vormen van vervoer kunnen gebruiken.
Beste Fedde,
De mens is van nature nu eenmaal een omnivoor. Sommige mensen kiezen ervoor om als herbivoor door het leven te gaan, maar dat is een ethische keuze. Wetenschap kan een vorm van matigheid zeker als tijdelijke oplossing presenteren. Maar met die politieke oplossing verschuif je het milieu probleem alleen maar naar de toekomst, je lost het niet op. En je ontneemt een hele grote groep mensen het plezier van een vleesmaaltijd. Daarom vind ik het geen goede oplossing.
31.03.2010
18:13
@fedde,
Er wordt onderzoek gedaan om longkanker te behandelen en zo “roken > kanker” te doorbreken. Zo kan er toch ook onderzocht worden hoe “vlees > milieu schade” ‘technisch’ op te lossen? Waar las ik ook al weer dat wordt onderzocht hoe kangaroes gras eten zonder CO2 uitstoot om die oplossing dan ook in koeien in te bouwen? Ook “sex > SOA”, “sex > kinderen”, “automobiliteit > verkeersongeluk” worden wetenschappelijk aangepakt.
31.03.2010
16:07
hoi Richard,
wat bedoel je dat vegetarisme geen oplossing v/e wetenschapper is? Ik ben het daar niet meer eens. (trouwens, ik been geen vego, maar eet eens per week biologisch vlees om de redenen hierboven).
Je kan toch de feiten bekijken (wetenschappelijk) en concluderen dat iedere dag vlees eten met 6 miljard mensen NIET ecologisch verantwoord is? Ik vind niet dat wetenschap gelijk staat aan “een technische oplossing voor alles vinden”. Ik vind dat wetenschap streeft naar het vinden van ‘de waarheid’ (voor zover die bestaat, maar laten we de filosofie even achterwege laten).
Wetenschap concludeerde dat je van roken kanker krijgt. Moeten we dan een technische oplossing bedenken, of simpelweg stoppen met roken? Ik zie geen fundamenteel verschil tussen “roken > kanker” en “vlees > milieu schade”.
31.03.2010
11:28
@ Richard
Enig idee wat dat allemaal aan vervuiling teweeg brengt (transport, koeling)?
30.03.2010
18:31
Misschien moet ik toch wat dieper op dit stukje ingaan.
Als Bregje suggereert, dat vlees eten automatisch impliceert dat er een megastal in je directe omgeving moet staan, dan doet ze alsof globalisering helemaal niet bestaat. Maar dat bestaat juist wel. Als je een Sony of Samsung tv hebt, wil dat toch ook niet zeggen dat er zo’n fabriek in je directe omgeving moet zijn?
In Nieuw Zeeland is het klimaat ideaal voor lamsvlees, en in Argentinië is het klimaat ideaal voor rundvlees. Waarom zou ons vlees dan daar niet vandaan mogen komen? Als dat iets meer zou kosten zou ik daar geen enkel bezwaar tegen hebben. Wordt al het vlees dat uit Nederlandse stallen komt, ook in Nederland opgegeten, of exporteren we het?
De oplossing van Bregje is dat we minder, of liefst helemaal geen vlees moeten eten. Maar als het antwoord op ieder wetenschappelijk probleem: “Je moet het gewoon niet doen” zou zijn, tja dan waren we gauw klaar met z’n allen. Wat mij betreft zou een echte wetenschapper juist de uitdaging van het probleem aan moeten gaan.
De oplossing van Bregje is wellicht de oplossing van een bevlogen vegetariër. Maar volgens mij is het is niet de oplossing van een wetenschapper.
27.03.2010
12:26
hear hear (@ Bregje, niet Richard)
27.03.2010
11:01
Tja. Wellicht is alleen maar water drinken en op worteltjes knabbelen heel erg politiek correct, maar zelf zie ik dat toch echt niet zitten. Zodra het weer het toelaat, leg ik vier grote dikke lendehaas steaks op de barbecue voor mijn familie. Griekse salade en een goeie fles rode wijn erbij … heerlijk!
26.03.2010
12:27
Ik durf het haast niet te zeggen. Maar als je steeds minder vlees eet, kom je misschien wel tot de conclusie dat je helemaal geen vlees nodig hebt. Al die tijd heb je in een smaakmakend sprookje gelooft.