Op 7 december begint in Kopenhagen de klimaat conferentie. Daar zal over de toekomst van onze planeet worden beslist en als we de voorspellingen mogen geloven hangt daar het leven van meer dan een miljard mensen vanaf. Beloftes uitgesproken door de EU, VS en China wijzen op een prachtige uitkomst. Maar niets is minder waar, ook in Kopenhagen zal er weer geen wereldwijd verdrag worden gesloten, terwijl de afweging toch zo simpel lijkt.

+2oC

Dagelijks zijn duizenden wetenschappers overal ter wereld bezig met het verzamelen van data om klimaatvoorspellingen te doen. De consensus van de overgrote meerderheid van de betrokken wetenschappers komt erop neer dat in de komende eeuw de gemiddelde temperatuur op aarde met minimaal 2oC zal toenemen als gevolg van menselijk handelen. Echter, ondanks al deze experts lijkt de politiek en ook een substantieel deel van het publiek hier allerminst van overtuigd. Ik vraag me al lang af waar al dat ongeloof vandaan komt.

Broeikasgas

Neem nou de drie belangrijkste broeikasgassen koolstofdioxide (CO2), lachgas (N2O), en methaan (CH4). Na een stabiele periode van minstens 2000 jaar zijn, is de hoeveelheid van deze gassen in de atmosfeer, sinds de aanvang van de industriële revolutie zo’n 250 jaar geleden, enorm toegenomen. CO2 is met meer dan 35% gestegen en is in de laatste 500.000 jaar niet zo hoog geweest en is zelfs nog nooit met zo’n snelheid toegenomen, CH4 is meer dan verdubbeld en N2O is met meer dan 15% gestegen. Deze broeikasgassen zorgen samen met HCFK’s en andere kleine deeltjes die we uitstoten voor een drastische verandering in de balans tussen inkomende zonnestraling en uitgaande warmtestraling. Het netto effect is dat er minder warmte aan de aarde ontsnapt dan er instroomt waardoor de temperatuur op aarde stijgt. Je kan je natuurlijk afvragen of de berekening van wetenschappers wel klopt en of ze wel alle essentiële factoren mee wegen in hun modellen. Laten we dus eens naar de temperatuursverandering kijken.

Smeltend ijs

Sinds 1850 wordt op verschillende plekken op aarde de temperatuur gemeten en sinds de jaren 80 wordt dat met behulp van satellieten overal op aarde zeer nauwkeurig gedaan. Die data laat het volgende opwarmingspatroon zien; een stabiele periode tussen 1850 en 1900, van 1910 tot 1940 nam de gemiddelde temperatuur op aarde met 0.35oC toe, gevolgd door een kleine daling van 0.1oC en vervolgens tot aan het begin van deze eeuw een versnelde stijging van 0.55oC. Dit betekent niet dat overal op aarde de temperatuur evenveel is gestegen, er zijn zelfs gebieden die stabiel zijn gebleven of kouder geworden, maar de gemiddelde temperatuur op aarde is in de afgelopen eeuw met ongeveer 0.75oC toegenomen. Dat zijn duidelijke cijfers. Bovendien hebben 11 van de 12 warmste jaren zich afgespeeld in de laatste 12 jaar

Als je niet in thermometers gelooft, zijn er nog twee andere maatstaven waarvan je de temperatuursverhoging kan afleiden. Ten eerste is er een globale afname van sneeuw en ijs. Een studie, vijf dagen geleden gepubliceerd in Nature Geoscience, laat zelfs een alsmaar toenemende snelheid zien van het verdwijnen van de Oostelijke ijskap in Antarctica. Ten tweede, onder invloed van het verdwijnen van sneeuw en ijs en de opwarming van de zeeën (water zet uit wanneer het warmer wordt) is de zeespiegel in de afgelopen eeuw met 1.7mm per jaar gestegen, en sinds 1993 is dat toegenomen naar 3mm per jaar.

Geen éénduidigheid

De huidige gemiddelde temperatuur op aarde is hoger dan ze geweest is in de laatste 500 tot 1000 jaar. Maar er zijn ook voorbeelden te vinden dat de aarde ooit warmer is geweest en dat er variatie in het temperatuur verloop zit. En daar wringt nu juist de schoen. Als je mensen ergens van wil overtuigen, kan je het beste met een duidelijk verhaal komen. En de opwarming van de aarde is dat zeker niet. Zo verscheen er in september een belangrijk nieuw rapport State of the Climate in 2008. De meest opmerkelijke boodschap was dat de gemiddelde temperatuur op aarde in de laatste tien jaar ‘maar’ met zo’n 0.08oC is toegenomen en dat deze toename toe te schrijven is aan het periodiek terugkerende El Niño effect. Buiten natuurlijke variatie was er dus geen extra opwarming in het laatste decennium. Dat betekent niet dat de klimaatopwarming niet waar is. De betrokken wetenschappers zien zulke vlakke periodes zelfs regelmatig in hun klimaatvoorspellingsmodellen. Het is alleen wel voer voor hen die toch al niet wilden geloven.

De volgende generatie

Ik vraag me soms af wat ik mijn kinderen over 50 jaar zal vertellen als ze me vragen over hoe wij tegen het klimaatvraagstuk aan keken. Ik zie dan twee scenario’s voor me: “Ach ja”, zou ik in het eerste geval zeggen, “in die tijd hadden we een hele berg data en wetenschappelijke modellen die allemaal wezen in de richting van een catastrofe. We hebben gehandeld naar wat we toen wisten. Dat het allemaal achteraf gezien schromelijk overdreven was lijkt nu nogal dom, maar ja we wisten niet beter”. Het 2e scenario verloopt als volgt: ”Ach ja, in die tijd hadden we een hele berg data en wetenschappelijke modellen die allemaal wezen in de richting van een catastrofe. Er was alleen een grote groep sceptici die liever op hun gevoel afging en zeker wist dat het allemaal een grote grap was. Die mensen hebben uiteindelijk de discussie gewonnen en nu zitten we met z’n allen, en vooral jullie, met de gebakken peren. Sorry hoor.”

Dit stuk verscheen ook op Opiniepagina van de Volkskrantsite