Laatst kwam ik een interessant artikel tegen dat mijn leven heeft veranderd. Echt! In ieder geval mijn zondag-ochtend. Tegenwoordig sta ik namelijk ook op zondag om half 8 op, net zoals de rest van de week. De reden? Onderzoek laat duidelijk zien dat uitslapen alleen maar moe maakt, dus daar had ik geen zin meer in. Het bewuste artikel werd in 2008 gepubliceerd en werd geschreven door drie onderzoekers uit Adelaide, Australië. Het artikel begint wel grappig, met de zin: “A large national US poll found that adults tend to have later waking-up times (WUT) on weekends than weekdays.” Met andere woorden, we slapen meestal langer uit in het weekend dan doordeweeks. Dat is voor mij geen verrassing. Ik ken weinig mensen die in het weekend precies even vroeg opstaan als doordeweeks.

De proef
16 vrijwilligers van ongeveer 25 jaar deden twee keer een weekend mee met het onderzoek. De helft van de deelnemers begon met een “uitslaap”-weekend en de andere helft begon met een “vroeg-op”-weekend. Een paar weken later werd dat omgedraaid en mocht de andere groep uitslapen. In de uitslaap weekenden mochten de deelnemers op zaterdag en zondag uitslapen. In de vroeg-op weekenden moesten de deelnemers opstaan op de tijd waarop ze doordeweeks ook opstaan. In allebei de weekenden moesten de deelnemers bijhouden wanneer ze gingen slapen en wanneer ze opstonden.

Resultaat: uitslapen maakt echt moe
In de week na het weekend moesten de deelnemers twee keer per dag opschrijven hoe wakker ze waren volgens de Stanford Sleepiness Scale.
En wat bleek? Na het vroeg-op weekend waren de deelnemers veel wakkerder dan na het uitslaap weekend. Terwijl ze gemiddeld in het uitslaap weekend 2,5 uur meer hadden geslapen per nacht (bijna 10 uur in plaats van 7,5 uur). In het plaatje zie je dat het verschil het grootst is op maandag ochtend. Na het uitslaap weekend scoren de deelnemers bijna 4 op de Stanford Schaal van Slaperigheid: “Somewhat foggy”, terwijl dezelfde deelnemers na het vroeg-op weekend 2,5 scoren, midden tussen “Functioning at high levels” en “Awake, but relaxed”. Pas op donderdag is het verschil tussen de twee groepen verdwenen.

Kan het een placebo effect zijn?
Het is niet uit te sluiten dat er een placebo effect meespeelt. Het is tenslotte niet mogelijk zo’n onderzoek blind te doen. Een placebo effect had echter ook tot het tegenovergestelde resultaat kunnen leiden: dat de mensen die mochten uitslapen zich minder moe voelden, omdat ze zo lekker lang hadden geslapen.

Hoe het komt
De onderzoekers hebben ook gemeten wanneer bij de proefpersonen melatonine werd aangemaakt. Melatonine is een slaaphormoon en de timing van melatonine zegt iets over ons slaap-waakritme. Na het uitslaap weekend werd melatonine op zondag avond pas een half uur later aangemaakt dan na het vroeg-op weekend. De uitslaap mensen sliepen op zondag avond ook iets later in. De deelnemers hadden dus in het uitslaap weekend een iets later ritme gekregen. En het resultaat daarvan is dat de wekker op maandag ochtend voor ons gevoel veel te vroeg afgaat. We hebben een jet-lag van het weekend.