Ik ben dol op fruit. In de zomer is het luilekkerland voor mij, met alle overheerlijke bessen en vruchten die nu op hun best zijn. Maar het wordt moeilijk voor mij in de komende jaren.
Eenieder die het nieuws leest weet het inmiddels: het gaat slecht met onze bijen, en zonder bijen en andere bestuivers hebben wij, en met ons veel dieren, geen fruit meer.
De bijen hebben last van een schimmel. Men denkt dat ze minder weerbaar zijn voor infekties doordat ze te weinig voedsel hebben. Hetzelfde geldt trouwens ook voor andere insekten. Best tragisch. Maar waar ligt het aan?
Er zijn meedere argumenten opgekomen, en ik zal hier een paar benoemen.
De opwarming van de aarde zorgt ervoor dat bepaalde plantensoorten verdwijnen, en hun nectar is een belangrijk voedselbron voor bijen en hommels. De verzuring van de bodem door decennialange overbemesting draagt alleen maar bij aan het verdwijnen van een aantal planten. Hetzelfde geldt voor de verstedeling: De natuurgebieden worden teruggedrongen en zijn door bebouwing steeds minder samenhangend.
Niet alleen jij en ik, de vogels en andere lekkerbekjes zullen de impact van veel minder bestuiving merken. Ook sommige planten zullen leiden onder het gebrek van bestuiving omdat die voor hun voortplanting noodzakelijk is.
Wat kunnen wij eraan doen?
Veel meer dan we denken, zoals altijd. We kunnen ons voor de bijen en hommels op twee manieren inzetten: door gebruik te maken van ons demokratisch stelsel (de politiek is immers zeer gevoelig voor de mening van het volk), en door onze tuinen en balkons te beplanten met het juiste gewas.
Allereerst de politiek.
Help stadsbesturen meedenken in hun plenning van de openbare ruimte. Het lijkt of sommige bestuursleden alsmaar nieuwe bedrijfsterreinen willen opzetten. Het liefst op de velden net buiten de stad waar juist de bloemen te vinden zijn die voor onze bijen en hommels zo van belang zijn. Waarom niet eens oude, lelijke en leegstaande bedrijfspanden slopen die veel dichter bij het centrum staan en daar de nieuwe gebouwen neerzetten, in plaats van de steden en dorpen steeds meer uit te breiden? Zou ecologisch en esthetisch veel zinvoller zijn.
We kunnen ons ervoor sterk maken dat onze natuurgebieden niet nog versnipperder raken. Ondersteun de organisaties die zich hiervoor inzetten. Er zijn meerdere lokale en landelijke organisaties die deze taak op zich genomen hebben ook al zou het waken op goede indeling van openbare ruimte de functie van de overheid moeten zijn. De organisaties doen dit ondertussen uitstekend.
En dan je tuin of balkon.
Waarom niet zelf de bijen en hommels (en andere mooie beesten) helpen om door deze barre tijden heen te komen? Het is nu in de mode om in tuinen zo veel mogelijk stenen platen neer te leggen en zo min mogelijk grond te laten zien – help deze trend te keren! Haal eens wat stenen uit je tuin en zet prachtige planten neer. Dit heeft meteen meerdere effecten: de bijen en hommels hebben meer te eten, jij hebt een mooiere uitzicht, en door de verhoging van groen en de vermindering van verstening wordt minder warmte vastgehouden- dus je doet ook nog iets tegen opwarming van de aarde!
Er zijn zulke prachtige planten die je kunt neerzetten. Deze lijst helpt je om iets moois uit te zoeken. En als je de planten zo kombineert dat er in iedere jaargetij iets bloeit heb je iets voor het oog, en help je tevens de bijen nog beter om door het hele jaar heen te komen. En het hoeft niet gecompliceert: er zijn ook kant en klare bloemenmengsels te koop (zie links op deze lijst) die speciaal voor bijen en vlinders zijn.
Ook de balkonbezitters kunnen hun steentje bijdragen. Ook wij- want daar hoor ik ook bij- kunnen planten neerzetten waar zich de bijen, de hommels, en de vlinders aan kunnen laven. Het verbaast me altijd hoe ze mijn plantjes op vier hoog midden in de stad weten te vinden.
Wie er meer over het beplanten van zijn tuin wil weten: Arie koster heeft een standaardwerk over tuinplanten uitgegeven. Hij heeft ook een website, de bijenhelpdesk, waar je veel tips kunt vinden.
Dus aan allen: help mee, in het klein en in het groot. Al is het maar omdat we nog langer fruit willen kunnen eten, als je een goede reden nodig hebt om mee te doen.
06.10.2010
12:59
In de natuur zoeken of maken wilde bijen telkens nieuwe nestgaatjes. Heel eenvoudig, ter bescherming tegen woekerende parasieten, virussen, microben, schimmels, enz. Het gebruik van de zogenaamde bijenhotels in hout is mede oorzaak van epidemieën. Er zou meer moeten nagedacht worden over modulaire nesten, die degelijk te reinigen en ontsmetten zijn.
Keramische toepassingen zouden in de maak zijn, maar voorlopig nog niet beschikbaar.
Graag jullie meningen en/of suggesties, waarvoor dank.
Gaardenier Antwerpen
10.12.2009
10:37
In 2010 lopen twee belangrijke acties. De bijen blijven in beeld. Er worden verschillende acties opgezet om de situatie van de bijen te verbeteren. Er worden o.m. 500.000 zakjes zaad uitgedeeld. Maar ook vanuit LNV. komt er nog enige actie. Daarnaast loopt het “Internationaal jaar van de biodiversiteit 2010” (wordt 28/1 officieel gestart door Min. Verburg). Ook daarin zal de” bij” hoogst waarschijnlijk niet geheel worden vergeten. Maar er is echter geen enkele aan leiding om te juichen. Ik kreeg ook een mail van een Tweede Kamerfractie dat de bijen niet meer op het netvlies van de Kamer staat. De Petitie bijensterfte heeft de Tweede Kamer weer even wakker gemaakt, maar of dat zo blijft moeten we ons afvragen. Om goed in beeld te blijven moeten we actief bij nieuwe acties aanhaken.
Ik ben zelf maar zo vrij geweest om de Honingbij te promoveren tot gidssoort/ambassadeursoort van het biodiversiteitsjaar 2010. Wie weet brengt dat anderen ook nog op een idee. Hier en daar druppelt dat al door op internet. In ieder geval krijgen alle groene Statenleden en de meeste gemeenten het idee onder ogen. Bijen zijn niet aaibaar dus moet het internetgebruikers op een andere manier gaan lokken.
In verband met het biodiversiteitsjaar 2010 is de http://www.bijenhelpdesk.nl nu ook toegankelijk via http://www.biodiversiteitsjaar.nl .
Arie Koster
19.11.2009
11:42
Wat kunnen we doen voor bijen heel erg veel
Onderstaand bericht is naar vrijwel alle raadsleden van gemeenyten en leden van provinciale staten gestuurd. Er waren veel positive reacties. Dit bericht is vanuit verschillende locale politieke partijen ook naar de leden van de Tweede Kamer gestuurd.
Sinds 1985 heb ik vanuit Wageningen frequent contact gehad met de groene mensen van gemeenten in Nederland en verschillende groene organisaties als KNNV, IVN, VHG, etc.. Ik heb vele lezingen gegeven over ecologisch groenbeheer in relatie tot de fauna. Alle kennis van de afgelopen 25 jaar die door groenbeheerders is ontwikkeld heb ik naar aanleiding van de bijensterfte samengevat in een website.
Zou u deze mail willen doorsturen naar de fracties van de gemeenteraad?
Het gaat om de toepassing of het gebruikmaken van een onderzoek (door de belastigbetaler betaald). Dat is volledig vrij van kosten, het bevat geen reclame en het wordt ook niet gesponsord. Wilt deze mail alstublieft beantwoorden?
Met vriendelijke groet
Arie Koster
Geachte bestuurders
Zoals u wellicht weet, worden we geconfronteerd met sterfte van honingbijen en wilde bijen. Minister Verburg heeft maatregelen aangekondigd en al genomen. Hoewel de Minister milieuverbetering van de openbare ruimte ter sprake heeft gebracht, is van een effect nog niet veel of zelfs niets te zien of te merken (m.u.v. akkerranden). Bij veel burgers, bestuurders en groenbeheerders is echter wel een grote bereidwilligheid aanwezig de om het leefmilieu van bijen te verbeteren. Het grote dilemma daarbij is het gebrek aan kennis over de uitvoerende maatregelen.
Om daaraan tegemoet te komen, heb ik een helpdesk voor bijen ontwikkeld. Deze helpdesk geeft antwoord op vrijwel alle vragen, die betrekking hebben op het leefmilieu van bijen en het beheer daarvan.
De helpdesk is het resultaat van 25 jaar onderzoek in Wageningen (WUR, Dorschkamp, Alterra, Van Hall Larenstein (aan deze HBO-opleiding was ik verbonden als Lector stedelijke beplantingen). Aan deze helpdesk liggen tientallen rapporten en andere publicaties ten grondslag. (zie link Verantwoording op het Homepage van de helpdesk).
De helpdesk is gericht op het grote publiek én op de professionele groenbeheerder. Voor professionals heb ik al verschillende lezingen over de website gegeven, onder meer op De Dag van de Openbare Ruimte. Men reageert vrijwel zonder uitzondering zeer enthousiast en men vindt ook dat de landelijke overheid van de inhoud kennis van moet nemen. De Website wordt door vele beschouwd als een belangrijke bijdrage om de bijenstand een gezonde toekomst te bieden. Maar het is voor mij heel lastig om toegang te krijgen tot de landelijke overheid.
Ik hoop dat u in staat bent om de website onder de aandacht te brengen van bestuurders en ambtenaren die verantwoordelijk zijn voor groenbeheer en groenbeleid in uw omgeving en indien mogelijk ook onder de aandacht van het landelijke bestuur.
De bijenhelpdesk laat ook zien wat burgers in hun eigen straat en hun tuin kunnen doen om de biodiversiteit te vergroten en wat de mogelijkheden hiervoor zijn op het platteland.
De website is gemaakt op non-profit basis, bevat geen reclame en wordt niet gesponsord. De bedoeling van deze Bijenhelpdesk is dat groenbeheerders zonder of met weinig hulp van buitenaf (bureaus, etc.) hun eigen vragen kunnen oplossen en naar de praktijk toe in beheer kunnen vertalen. Als de bijenhelpdesk de vragen niet beantwoordt, kunnen u of de groenbeheerders altijd kosteloos contant met mij opnemen.
Met vriendelijke groet
Arie Koster
http://www.bijenhelpdesk.nl / http://www.hulpvoorbijen.nl / http://www.ecologischgroenbeheer.nl
Helpdesk voor bijen, drachtplanten en biodiversiteit.
Geeft antwoord op vragen over het bevorderen van wilde bijen en honingbijen:
• Welke planten worden door bijen bezocht?
• In welk milieu groeien deze planten?
• Hoe kunnen bestaande vegetaties zoals grasland, bermen en ruigten zo bijenvriendelijk mogelijk worden beheerd?
• Welke samenstelling moeten bijenvriendelijke houtige begroeiingen hebben en hoe moeten deze worden beheerd?
• Wat zijn de mogelijkheden voor bijenvriendelijke milieus in het stedelijke gebied en in het agrarische cultuurlandschap?
• Waar nestelen bijen en hoe kan nestgelegenheid worden bevorderd?
ariekoster@bijenhelpdesk.nl
tel. 0318 520807 / 06 12587224
09.09.2009
08:03
Science Talk, de podcast van Scientific American, heeft recent 3 episodes besteed aan bijen:
http://www.scientificamerican.com/podcast/episode.cfm?id=bee-afraid-bee-very-afraid-09-08-14
http://www.scientificamerican.com/podcast/episode.cfm?id=to-bee-or-not-to-bee-09-08-21
http://www.scientificamerican.com/podcast/episode.cfm?id=colony-collapse-and-ruptured-riboso-09-08-25
Er zijn heel veel verhalen te vinden van mensen die zeker zijn van de oorzaak, maar eigenlijk is het verhaal in deze podcasts van een kant bezien somberder: men begrijpt nog steeds niet waar colony collapse disorder door wordt veroorzaakt.
08.09.2009
18:44
@Jaap: bedankt voor je aanvullende informatie. En de petitie die je noemt sluit meteen aan bij mijn eerste punt- onderneem actie!
@Jacques: vlinders hebben het ook heel lastig- fijn dat je ze noemt. ik wilde ze eerst ook in dit stuk verwerken, maar dat werd te lastig.
Sommige wespen zijn inderdaad even belangrijk voor het bestuiven van planten- die had ik voor het gemak onder ‘de andere beesten’, samen met de vlinders gevoegd.
Geniet van je appels, niets is lekkerder dan fruit uit je eigen tuin.
08.09.2009
16:15
Bijen ernstig bedreigd door nieuwe insecticiden
De sterfte van bijenvolken is in verschillende delen van Nederland (Zuid-Holland, Flevoland) in 2008 al opgelopen tot 50% per winter. De honingbij, maar ook veel wilde bijen, worden ernstig bedreigd. Natuurbeheerder Jaap Molenaar, imker Peter Slootweg en wetenschapper Jeroen van der Sluijs (Universiteit Utrecht) zijn daarom een petitie gestart “Stop de bijensterfte”. Aanleiding is de het feit dat de minister van LNV ondanks Kamervragen geen echte acties onderneemt.
De petitie omvat o.a. een stop op gebruik van insecticide, meer drachtplanten en steun voor de vergrijzende imkerij in Nederland
De petitie wordt gesteund door vele organisaties als: de Algemene Nederlandse Imkervereniging, de Vlinderstichting, Stichting Natuur en Milieu, Vereniging Milieudefensie, Partij voor de Dieren, de Ideewinkel, GreenPeace Nederland, Milieukontakt International, KNNV en de Dierenbescherming.
Iedereen wordt opgeroepen de petitie te tekenen. Het gaat erg slecht met de honingbij, maar ook met wilde bijen. Minister Verburg wil beperkt onderzoek laten doen naar de oorzaken, maar stelt maatregelen uit. De petitie roept op om nu al maatregelen te nemen tegen bekende oorzaken van bijensterfte:
De petitie is te vinden in het Nederlands petitieloket op: http://stopbijensterfte.petities.nl.
Achtergrondinformatie over de petitie is te vinden op de weblog: Honingbijen en hun bedreigingen (http://www.stopdebijensterfte.nl.) Wetenschappelijk achtergrond over bijensterfte en de gevaren van deze insecticiden is te vinden op de site van Universiteit Utrecht: http://www.bijensterfte.nl .
08.09.2009
15:31
Leuk artikel. Ik probeer mijn tuin vriendelijk in te richten voor vlinders, want die hebben het ook heel moeilijk heb ik begrepen. http://www.vlinderstichting.nl/
Juist deze zomer had ik een wespenplaag in mijn tuin (“limonadewespen”). Die helpen toch ook bij het bestuiven? Heb trouwens ook nog nooit zoveel appels aan mijn appelboom gehad.