“Selectie aan de poort” voor meer keuze
Verschenen in Columns en Opinie, Nieuws, Volkskrant
5 reacties
Kleinschalige topopleidingen met selectie aan de poort doen langzaam maar zeker hun intrede in het Nederlandse universiteitslandschap. Is dat een goede ontwikkeling, of leidt het ertoe dat weinig studenten een goede opleiding krijgen en vele een middelmatige? Ik denk dat het een welkome ontwikkeling is, voor de studenten en voor de universiteiten.
Sinds 2007 ben ik coördinator van een Master-programma in München. We selecteren streng en verwachten veel inzet van onze studenten. De studenten krijgen aandacht, vrijheid, en een opleiding op hoog niveau. Toen we laatst een evaluatiecommissie op bezoek hadden was echter hun belangrijkste vraag: “Alles goed en wel, die verwennerij van 20 studenten, maar is dat wel eerlijk ten opzichte van de paar honderd andere studenten in deze faculteit?”
Dezelfde vraag kan gesteld worden met betrekking tot Bachelor opleidingen in de “university colleges”, zogenaamde “top Master”-opleidingen in Groningen en andere selectieve programma’s aan de Nederlandse universiteiten. Mogen de universiteiten speciale opleidingen aanbieden voor studenten met meer motivatie of talent dan de andere studenten?
Conflict
Bij het organiseren van (hoger) onderwijs is er altijd een conflict tussen vrijheid en gelijkheid. Extreme vrijheid is wat we kennen uit de Verenigde Staten. Er is enorm veel keuze, maar alleen degene die de allerbeste cijfers haalt, een basketbaltalent is of genoeg geld heeft, komt binnen op de beste universiteiten. In Nederland zaten we lange tijd dichtbij het andere uiterste: extreme gelijkheid. Alle universitaire opleidingen boden ongeveer hetzelfde niveau voor hetzelfde geld en universiteiten moesten iedereen met een VWO diploma binnenlaten.
Inmiddels zijn selectie aan de poort, en zelfs hogere collegegelden, geen taboe meer. Beginnende studenten kunnen bijvoorbeeld kiezen voor een van de “university colleges”, waar ze een brede “liberal arts” opleiding krijgen in een internationale omgeving. Na hun Bachelor kunnen studenten zich inschrijven voor een “top Master” opleiding, of een “Erasmus Mundus” programma. Erasmus Mundus Master programma’s zijn zeer selectieve, internationale Master programma’s waarin verschillende Europese universiteiten samenwerken en die meestal een hoger collegegeld vragen (zie bijvoorbeeld hier).
De universiteiten selecteren wie er in deze opleidingen binnenkomen, op basis van talent en motivatie. Maar zulke opleidingen kosten de studenten altijd meer dan een gewone studie, zelfs als het collegegeld niet hoger is. Het is namelijk vrijwel onmogelijk zo’n intensieve opleiding te combineren met een bijbaantje en de student zal daarom meer geld van ouders of staat moeten krijgen of lenen.
Voordelen
Het duidelijkste voordeel van de nieuwe elite-opleidingen in Nederland is dat de studenten meer keuze hebben. Niet iedereen zal zich voor een liberal arts Bachelor interesseren, maar voor sommige studenten is het ongetwijfeld precies wat ze zoeken.
Maar er zijn ook voordelen voor de universiteiten en hun personeel. Binnen kleine opleidingen met zeer gemotiveerde studenten kan geëxperimenteerd worden. Voor professoren is het interessant en uitdagend om (ook) bij dit soort elite-opleidingen les te geven. De opleidingen maken de Nederlandse universiteiten daardoor niet alleen voor buitenlandse studenten, maar ook voor buitenlandse professoren interessanter. En van beter, gemotiveerder personeel profiteert de hele universiteit.
Tenslotte maken topopleidingen het gemakkelijker met topinstituten samen te werken. Onze top-Master in München werkt bijvoorbeeld samen met een top-Master in Groningen. Samen zetten we nu een uitwisselingsprogramma op met Harvard. Van deze connecties kunnen ook de “gewone” studenten profiteren. Maar zonder topopleidingen zou het veel moeilijker zijn zo’n samenwerking met Harvard van de grond te krijgen.
Oppassen
Het is aan de overheid om op te passen dat het niet uit de hand loopt. Meer variatie in het hoger onderwijs is goed, maar het niveau van de “normale” opleidingen mag er niet onder leiden. Een universiteit zou alleen elite-opleidingen mogen hebben, zolang ze ook goede “normale” opleidingen aanbiedt.
De afgelopen jaren is een gevarieerder universiteitslandschap ontstaan. Dat werd mogelijk doordat de universiteiten meer vrijheid hebben gekregen om te selecteren en om hoger collegegeld te vragen. Het resultaat is betere kansen voor de beste studenten. En dat is belangrijk, niet alleen voor die studenten, maar ook voor Nederland, omdat we zo meer talent naar Nederland kunnen trekken of hier kunnen houden.
Dit stuk verscheen ook op de Opinie pagina van de Volkskrantsite
Schrijf een reactie
Terry Vrijenhoek en Barbara Vreede
Favoriete stukken
16.06.2011
20:16
En óf universiteiten topopleidingen mogen aanbieden voor gemotiveerde studenten. Al is het maar zodat de gemotiveerde student tenminste dat laatste masterjaar verlost is van de luiwammes met wie hij constant moet samenwerken.
30.08.2009
11:10
Beste Jerry Teunissen,
De meeste studenten in NL hebben een bijbaantje, omdat ze van studiefinanciering en ouderlijke bijdrage alleen niet rondkomen. Het topmaster programma in evolutie biologie (en naar ik aanneem ook de andere top master programma’s) is zo intensief, dat het echt onmogelijk is voor studenten om een baantje naast hun studie te hebben. De studenten uit dit programma doen ook bijna altijd een stage in het buitenland, dat kost ook geld. Daarom denk ik dat het voor studenten uiteindelijk duurder is om zo’n studie te doen.
Ik zou het studenten overigens wel aanraden. Als het programma past bij wat een student wil doen, dan is het het waard om er geld voor te lenen.
Groet,
Pleuni Pennings
25.08.2009
19:46
@selectie aande poort voor meer keuze
Ik heb de onderstaande info gekregen van de Universiteit van Groningen
inzake de kosten voor het volgen van de Topmaster opleiding aande UvG
Omdat ik niet geloof dat er zoveel extra kosten aan verbonden zijn.
Die indruk wekt u met uw opiniestuk.
zie onderstaand tekst
Geachte Jerry Teunissen,
Dank voor uw mail. Wat betreft het tuition fee van de top programma’sdie u kunt vinden onder de linkhttp://www.rug.nl/fwn/onderwijs/masteropleidingen/TopMasters/index geldt
voor het jaar 2009-2010 een collegegeld van € 1620,- voor studenten meteen nationaliteit van de EEA
en € 9400,- voor overige studenten.
Vriendelijke groet,Trudeke SandersAdmissions OfficeOffice for International RelationsUniversity of GroningenP.O Box 72 / Broerstraat 59700 AB GroningenThe NetherlandsT: +31 50 363 8976 or +31 50 363 5369F: +31 50 363 7100E: admissions@rug.nl Admissions team:Ms. Gonnie Nijhoff, admissions officer (Monday, Tuesday and Thursday)Ms. Trudeke Sanders, admissions officerMs. Liza ten Velde, admissions assistant
Uit uw opinie stuk begreep ik dat het kunnen volgen van deze opleiding zo veel geld kost dat het maar voor een paar studenten weggelegd zou zijn.
Als ik het antwoord analyseer van de UvG dan valt het nogal mee.
Ik krijg de indruk dat hetgeen u bedoelt op te merken in uw opiniestuk omtrent de bijzondere kosten
dus niet klopte
Gaarne uw reactie.
12.08.2009
06:03
Vergeet niet dat ook in de huidige situatie studeren heel duur is.
Mijn eerste gaat nu naar de hoge school, de andere twee in de komende drie jaar.
Ik heb geen verkeerd inkomen maar schoolgeld, schoolkampen en vele extra uitgaven hakken er flink in. De studiebeurs is een lachertje, alleen de ziektekostenpremie die vanaf 18 jaar betaald moet worden is al meer.
Dus ook in de huidige situatie zullen kinderen van een gezin met een modaal (of iets meer) inkomen lang niet altijd kunnen studeren, laat staan als het nog duurder wordt.
Hoe het wel moet ?, weet het niet maar ik zou de voorkeur geven aan een soort prestatiebeloning, een hogere studiebeurs en betere (keuze) begeleiding, maar alleen bij goede resultaten. En schoolgeld afschaffen, boeken en leermiddelen gratis verstrekken vanuit school. Wanneer geen goed resultaat behaald wordt eerder van school sturen, leerplicht overigens terugdraaien naar een lagere leeftijd (15 ?).
Het kost wat maar levert een beter opgeleide volgende generatie op.
10.08.2009
13:05
Op zich heb ik geen probleem met selectie aan de poort, maar dan alleen op basis van talent en motivatie, en niet op basis van de hoeveelheid geld de ouders bezitten. Het zou toch zonde zijn dat een enorm getalenteerd kind van een gewone arbeider niet wordt toegelaten, maar een ander getalenteerd kind van rijke ouders juist wel. Het zou naar mijn inziens beter zijn om het niveau op te schroeven van de huidige universitaire opleidingen en ook de strengere toelatingscriteria te handhaven. Daar heeft iedereen wat aan.