Ik moet altijd niezen als ik naar buiten ga wanneer de zon schijnt. Ik schaamde me daar altijd een beetje voor. Het voelt toch een beetje alsof je teveel tijd binnen doorbrengt. Achter een computer. In een lab met andere bleke mensen. Maar vandaag las ik op de website van de New Scientist een artikel waaruit bleek dat ik er waarschijnlijk niets aan kan doen. Ik heb waarschijnlijk een mutatie die ervoor zorgt dat ik moet niezen van zonlicht.
Niezen heeft zin als je neusslijmvlies geïrriteerd wordt. Door te niezen blaas je dat wat irriteert met grote kracht ver van je vandaan. Pollen bijvoorbeeld. Of huisstof. Zonlicht is onmogelijk weg te jagen, al nies je nog zo hard. Niezen is dus niet bepaald de juiste reactie op zonlicht.
Toch zijn erg grote aantallen mensen (tussen de 10 en 30 procent) die net als ik moeten niezen als ze de zon in stappen. En dat is niet alles. Er zijn ook mensen die altijd moeten niezen als ze aan seks denken, anderen als ze vol zitten en weer anderen als ze een glas rode wijn drinken.
Hoe kan dat allemaal, vraagt u zich af. Ik kan het u helaas niet vertellen. De neurobiologen weten het zelf nog niet. Maar lees toch nog nog even verder…
Deze week werd in het blad “Birth defects” (vol.14, p.361) beschreven dat “niezen door zonlicht” erfelijk is en wordt veroorzaakt door een mutatie in één bepaald gen. Welk gen dat is weten ze nog niet, maar ze hebben wel alvast een naam: ACHOO, wat staat voor autosomal-dominant compelling helio-ophthalmic outburst. Dit helpt natuurlijk niet echt bij het begrijpen van het mechanisme van het zon-niezen. Ze begrijpen daar eigenlijk ook nog meer erg weinig van. Maar dat heeft de neurobiologen er niet van weerhouden om met wat theorieën op de proppen te komen, en één daarvan vind ik bijzonder leuk omdat hij alle gevallen van niezen als gevolg van ongerelateerde stimuli verklaart.
Normaliter zorgt ons parasympathisch zenuwstelsel ervoor dat er een nies komt als het neusslijmvlies geïrriteerd wordt. Het parasympathisch zenuwstelsel zorgt voor alle reflexen. Bijvoorbeeld ook voor de speekseltoevoer en het traanvocht dat de ogen vochtig houdt. De medulla is het deel van de hersenen dat al deze reflexen organiseert. In alle gevallen waarbij mensen niezen op de ‘verkeerde’ momenten, is een activatie van het parasympathisch zenuwstelsel de oorzaak van het niezen. Fel zonlicht resulteert normaliter in de reflex: ogen sluiten, sexuele gedachten in: bloed naar genitaliën. De allesverklarende theorie is nu dat er bij deze mensen wat extra verbindingen zijn in de medulla die ervoor zorgen dat er bovenop de gewone reflex ook geniest wordt. En daar is helemaal niks mis mee.
Schrijf een reactie
Terry Vrijenhoek en Barbara Vreede
Favoriete stukken
19.05.2012
09:52
Ik moet altijd niezen als ik buiten loop en de lucht is nogal fel. De zon hoeft niet eens te schijnen! Als de zon schijnt, dan kan ik achter elkaar blijven niezen. Wat bij mij wel helpt is een zonnebril. Ik vind het behoorlijk lastig moet ik eerlijkheidshalve toegeven.
12.03.2012
17:52
Nooit last van gehad maar het maakt interessant leesvoer.
27.10.2010
20:15
Hier ook heel herkenbaar en ook ik dacht dat iedereen er last van had, ook omdat mijn man het ook doet: hebben we de kinderen dus erfelijk belast. Van dat niezen na verslikken (wat ik ook heb) dacht ik wel dat dat erfelijk was, mijn vader en zus hebben dat namelijk ook en verder ken ik niemand die het ook heeft.
20.08.2010
20:33
Leuk artikel en heel herkenbaar. Ik moet ook vaak niezen als ik in fel licht kijk en gebruik licht om te niezen als de nies niet snel genoeg wil komen. Voor mij (en een aantal van mijn familieleden) is dat heel gewoon maar ik wist wel dat dit maar voor een deel van de mensen geldt. Wist alleen niet dat er ook een wetenschappelijke naam voor bestond maar vond o.a. een artikel op Wikipedia.
Behalve niezen door (zon)licht moet ik ook altijd niezen als ik me verslik… al is dat in een druppeltje speeksel. Dat kan tot heel benauwde maar wellicht voor anderen ook hilarische momenten leiden… vooral als ik m’n mond nog vol heb!
10.03.2010
21:43
Gelukkig, ben dus lang niet de enige.. ik heb al heel lange tijd last ervan als ik dus (vooral bij lekker zonnig weer) naar buiten loop, gelijk moet niezen en altijd zodra ik in de zon kom.. Als ik binnen ergens ben en voel een prikkeling (dat ik zou moeten gaan niezen) dan kijk ik naar buiten als dat kan en anders in een vel licht dan nies ik gelijk. Maar met in de zon blijft het niet bij 1 niesbui, ik heb soms wel 3 niesbuieen op een dag en soms nog wel meer.. Heb ook een allergie test laten doen opgeven moment maar daar kwam niets uit. Heb ik ook nog ziekte van tietze dus dat vele niezen kan soms ook nog pijnlijk zijn.
Ik dacht eens op inet te gaan zoeken of er iets bekend over is en of meer mensen dit probleem hebben en dat is dus idd zo.
Wat trouwens wel vreemd was, vorig jaar ben ik geopereerd geweest en dat was in de zomer, ik heb tot 2 weken na mn operatie geen 1 keer geniest ook al was ik in de zon.. dat viel ons heel duidelijk op. Na iets van 2 weken ongv begon het gewoon weer.
Staat ook op vele site’s dat het iets erfelijks is maar voor zover mij bekend heeft niemand in onze familie dit.. maar goed miss wel dat overleden (over)groot ouders dit hadden? dat weet ik dan weer niet.
Het zonnige weer begint weer zo een beetje dus mede-zon-niezers haha sterkte ermee maar hihi
27.04.2009
12:51
Mm, ik ken dat ook, van in het licht kijken als je wil niezen, maar het lukt niet. Het lijkt me overigens dat niezen bij denken aan seks een flink selectienadeel heeft..
24.04.2009
22:20
Grappig artikel. En ja, altijd als ik een paar minuten in de felle zon loop, heb ik een flinke niesbui. Daarna is het over.
21.04.2009
17:17
Of te gek gave date!
21.04.2009
16:33
Volgens mij is het onzin. Najah ik denk dat er een verschil is… Als je aandrang hebt om te niezen dan wordt altijd gezegd dat je omhoog moet kijken en/of in fel licht moet kijken.
Dat is iets anders denk ik dan dat je telkens moet niezen als je buiten komt en met de zon wordt geconfronteerd of zoals Yuri zegt dat je steeds maar moet niezen tijdens die eigenlijk heel vervelende date…
21.04.2009
16:20
Hee, dat heb ik ook, als je mij een lamp ziet bestuderen, dan probeer ik te niezen. Ik was er tot nu altijd van overtuigd dat iedereen dat had. Mensen die moeten niezen bij aan sex denken, mmm, lijkt me ongemakkelijk bij een date.
21.04.2009
14:50
@ Pleuni, precies datzelfde had ik ook! Ik dacht dat dat iets heel algemeens was, maar dat verschilt dus kennelijk per familie. Echt geinig he, dat dat nu verklaard is! Misschien kun je tegen die mensen die jou uitlachten zeggen dat zij eens moeten proberen om aan sex te denken als ze moeten niezen maar het niet wil lukken; wellicht hebben ze de mutatie wel, maar een andere ‘verkeerde’ verbinding in de medulla…
Wat ik overigens nog vergat te melden in mijn stukje was dat ze denken dat verkeerde verbindingen in de medulla ook een rol spelen bij epilepsie en migraine. Onderzoek aan het vrij onschuldige ‘ongepaste niezen’ zou dus nog best eens mooie inzichten kunne opleveren voor mensen die daar last van hebben!
21.04.2009
07:45
Ik heb thuis geleerd: als je moet niezen maar de nies komt niet: kijk in de zon (of een felle lamp) en je niest automatisch. Misschien hebben we allemaal de mutatie in mijn familie!
Maar toen ik een tijdje geleden eens iemand zei: als je wilt niezen moet je in de zon kijken, werd ik hartelijk uitgelachen. Ze hadden nog nooit van het effect zon = niezen gehoord. Ik ben blij dat de wetenschap het met me eens is!