Even gedacht dat er goed nieuws was over malaria. In Nature zag ik dat er goede resultaten behaald waren met een vaccin en in het Malaria Journal zag ik dat er in Rwanda en Ethiopië minder kinderen doodgingen aan malaria, simpelweg door het gebruik van muskietennetten en medicijnen. Maar toen ik verder las werd ik toch een beetje pessimistisch. Vier artikelen in het Malaria Journal van januari gaan over resistentie.
Het is allang duidelijk dat de malaria parasiet verdomd snel kan evolueren en resistent wordt tegen onze anti-malaria medicijnen. Tegenwoordig wordt er dan ook steeds vaker combinatie therapie gebruikt. Dat is natuurlijk een slim idee. Bij gebruik van twee of meer medicijnen heeft een parasiet meteen een hele zwik mutaties nodig om resistent te worden, en dat zal niet zo snel gebeuren. Bij HIV werkt het precies zo. Door het gebruik van combinatie therapie kan men tegenwoordig met HIV behoorlijk oud worden.
Bij malaria is het ingewikkelder. In Cambodja krijgt bijvoorbeeld iedereen die malaria heeft combinatie therapie van twee medicijnen: artesunate en mefloquine. Dat is goed. Het zal niet snel voorkomen dat een niet-resistente malaria parasiet in een Cambodjaanse patiënt plotseling resistent wordt tegen allebei de medicijnen. En als de parasiet resistent wordt tegen één van de medicijnen, dan helpt het hem niets, want de parasiet gaat door het andere medicijn nog steeds dood. En de patiënt wordt beter. Maar de Cambodjaanse artsen kunnen niet controleren wat elders gebeurt. Als Thaise patiënten bijvoorbeeld maar één van de medicijnen krijgen, zeg mefloquine, kan daar resistentie ontstaan tegen mefloquine. En die resistente parasieten kunnen natuurlijk door muggen over de grens naar Cambodja wordt gevlogen en daar Cambodjaanse patiënten besmetten. Deze patiënten krijgen dan combinatie therapie van artesunate en mefloquine, terwijl mefloquine helemaal geen effect heeft op de parasieten. En dan heeft de combinatie therapie natuurlijk weinig zin.
In het Malaria Journal staat nu dat er in Cambodja al resistentie bestaat tegen de standaard combinatie therapie. En dat is echt erg. Als deze resistente malaria parasieten zich over het land of het continent verspreiden kan het zijn dat de combinatie therapie snel nutteloos wordt in heel Azië. Doordat resistente parasieten voortdurend door muggen (en mensen) verspreid worden is resistentie in Malaria een veel groter probleem dan resistentie bij HIV. Bij HIV is het meestal zo dat resistentie wel kan ontstaan in individuele patiënten, maar zich niet snel verspreidt. Om resistentie van HIV te voorkomen kan een patiënt combinatie therapie nemen (wat tegenwoordig standaard is). Als er toch resistentie ontstaat moet een patiënt met een ander medicijn starten, en dat is, in ieder geval in rijke landen, geen probleem. Bij het ontstaan van resistentie van malaria zouden miljoenen mensen een ander medicijn moeten gaan nemen.
De beste en simpelste oplossing is dat we zoveel mogelijk inzetten op muskietennetten. Mensen die niet gestoken worden worden niet ziek en hebben geen medicijnen nodig. En minder medicijngebruik betekent dat er minder resistentie ontstaat. En dat maakt weer dat de medicijnen langer meegaan.
30.01.2009
09:25
@Rob: goeie vraag. Ik denk dat wat Tim zegt klopt. Maar daarbij komt nog dat alleen mensen malaria krijgen – of in ieder geval is het zo dat de malaria parasieten die voor ons gevaarlijk zijn alleen bij mensen voorkomen. Het doel van de netten is niet dat de muggen uitgehongerd worden, maar dat wij geen malaria meer krijgen.
Dus het is geen probleem als dieren gestoken worden.
30.01.2009
06:19
@Rob
Ja das wel waar maar ik geloof dat Anopheles een enorm sterke voorkeur heeft voor mensen. En daar waar mensen in veel grotere getalen aanwezig zijn dan dieren denk ik dat ze eerder hun ‘steek timing’ veranderen dan hun voorkeur voor ‘voedsel’
29.01.2009
23:55
@Tim: Steken die muggen dan alleen mensen? Of slapen ook de dieren onder netten?
Het lijkt me dat je door mensen ontoegankelijk te maken muggen selecteert die dieren steken….
29.01.2009
22:50
Ik kan het ook niet vinden maar ik weet zeker dat ik het er eens over heb gehad met een evolutionair populatie bioloog. Ik kan me er ook wel iets bij voorstellen.
Die muggen steken het liefst midden in de nacht, als je door gebruik van die netten enorm gaat selecteren tegen muggen die ‘s nachts steken dan selecteer je voor muggen die later op de dag steken, wanneer mensen onder het netje vandaan zijn gekropen…
Lijkt me voor de handliggend toch?
29.01.2009
21:46
Hoi Tim, ik heb even gezocht, maar vind geen artikel dat iets zegt over muggen die overdag gaan steken. ik vind wel veel artikelen over muggen die resistent worden tegen insecticiden. de netten die gebruikt worden zijn namelijk met insecticiden behandeld. hoe groot het probleem van resistente muggen is weet ik niet.
29.01.2009
18:21
Of de strategie van de mug anders wordt weet ik niet. Ik denk dat hij prikt waar hij prikken kan en bij gebrek aan eenvoudige slapende prooien zal hij zijn heil misschien wat vaker bij de actieve mens zoeken.
Het is nog niet zo simpel om tot een goed gebruik van muskietennetten te komen:
http://www.nwo.nl/nwohome.nsf/pages/NWOP_5NLG7D
Bovendien moeten die netten om effectief te blijven voortdurend in de insecticide gedompeld worden. Ook niet erg gezond en bovendien treed daar ook resistentie op.
Een effectievere methode zou zijn om het leefklimaat van de malariamug te verkleinen, maar dat staat haaks op de heersende angst dat het leefgebied door de globale opwarming juist vergroot dreigt te worden.
Veel informatie vind je op http://www.map.ox.ac.uk/MAP_publications.html
29.01.2009
16:08
Is het niet zo dat die muggennetten ook maar tijdelijk werken doordat muggen hun gedrag veranderen en meer overdag gaan steken ipv ‘s nachts?
Ik geloof dat een studie dat een aantal jaar terug heeft laten zien.