Elke dag word je ouder. Je merkt het aan kleine dingen. Je kan er niks tegen doen. Een moleculair kenmerk van ouder wordende cellen in ons lichaam is dat er genen actief worden die eigenlijk uit zouden moeten staan. Het bekendste voorbeeld is natuurlijk kanker, dat wordt niet voor niets een ouderdomsziekte genoemd. In dat geval geven de onbedoeld actieve genen aanleiding tot ongeremde groei en de vorming van een tumor. Maar er is in oude cellen ook sprake van een meer algemene verandering in de activiteit van genen. En hoe dat komt is deze week iets duidelijker geworden.
Sir2 is een eiwit met twee taken in gist. Het helpt bij het repareren van DNA schade en het zorgt ervoor dat bepaalde genen uitstaan als dat moet. Als de gistcellen ouder worden, wordt de hoeveelheid DNA schade groter en heeft Sir2 het daar zo druk mee dat het zijn andere taak verwaarloost. Met als gevolg dat er allemaal genen aangaan die uit hadden moeten zijn. Sir2 kan gewoon niet op twee plekken tegelijkertijd zijn.
En nu blijkt dat we van gist toch heel veel kunnen leren over meer complexe organismen zoals de muis. Deze week staat in Cell een artikel waarin blijkt dat Sirt1, het zoogdier equivalent van Sir2, hetzelfde doet in muizen. Terwijl de muizen ouder worden, en meer en meer DNA schade oplopen, raakt Sirt1 overwerkt. Het moet naar al die plekken toe waar schade is en kan niet tegelijkertijd de activiteit van genen controleren.
Het is zo simpel dat het mooi is.
01.12.2008
19:22
De meeste genen hebben natuurlijk wel een bepaalde rol te vervullen, anders waren ze er allang niet meer geweest. En er zijn ook genoeg voorbeelden van genen waarvoor het belangrijk is dat er twee kopieen zijn (dus 1 van de vader en 1 van de moeder) omdat er anders niet genoeg van het bijbehorende eiwit wordt gemaakt (dat noemen we haplo-insufficiente genen wat dus zoveel wil zeggen als: 1 kopie is niet genoeg). Het mooie van Sirt1 vind ik dat het zo duidelijk is dat de ene taak verwaarloosd wordt wanneer de andere taak teveel werk wordt. Bij mijn weten zijn daar niet zoveel voorbeelden van bekend…
01.12.2008
18:43
Ha, genen op weg naar een burn-out! Zijn er veel van dit soort genen? Of is Sirt1 er een van een handjevol dat het lichaam draaiende houdt?
01.12.2008
16:15
Ja! Dat hebben ze geprobeerd en dat werkt inderdaad. Muizen met meer Sirt1 waren beter in het repareren van hun DNA, ze kregen minder snel kanker en de activiteit van hun genen was die van jongere cellen! Grote vraag is nu natuurlijk of dit allemaal ook zo werkt in de mens. Want als dat zo is, is het alleen nog een kwestie van tijd voor we de eerste verjongingspillen tegemoet kunnen zien…
01.12.2008
15:50
Interessant. Zou het niet mogelijk zijn om die muizen extra Sirt1 te geven waardoor er genoeg is om beide taken te volbrengen?