Het is de hele maand Oktober Kennismaand in Nederland. Deze opvolger van de WetenWeek geeft iedereen een kans om op allerlei locaties verspreid over het land in aanraking te komen met wetenschap en techniek.
Het thema is dit jaar ‘Kraak de code’ en gistermiddag was het Naturalis waar we hoorden dat de meesten van ons van jagers afstammen en niet van boeren. Daar wil ik het niet over hebben, beter is het om de Volkskrant of nu.nl te lezen. Ok, toch iets heel kort. Mocht je ooit in de gelegenheid zijn om een praatje van Peter de Knijff bij te wonen, niet twijfelen, maar doen.
Nadat Peter de Knijff de zaal had verteld dat we grotendeels jagers waren en er niemand was opgestaan om met een speer het centrum van Leiden in te trekken, sprak Spencer Wells. Hij is geneticus en leidt het Genographic project. In dit project worden tussen 2005 en 2011 zoveel mogelijk DNA-monsters afgenomen van mensen over de gehele wereld. We hebben het over honderdduizenden bloed- of speekselmonsters. Het doel is migratiepatronen van mensen verklaren. Komen we echt uit Afrika (ja) en hoe zijn we toch over die onbegaanbare Sahara gekomen (die was niet altijd onbegaanbaar)? Hiervoor reist Spencer de hele wereld af om inheemse volkeren om hun DNA te vragen. En dat gaat goed. Volgens hem zijn de resultaten opmerkelijk.
De eerste moderne mensen zijn pas 60.000 jaar geleden uit Afrika vertrokken, wat later is dan gedacht. En op een van zijn expedities (gelikt in beeld gebracht door National Geographic, die het hele project subsidieert) ontdekt hij dat in de onbegaanbare bergen in het noorden van Tsjaad, afstammelingen wonen van zeer vroege bewoners van Afrika.
Op het eerste gezicht lijkt het Genographic project geen serieuze wetenschap. Het wordt gesteund door National Geographic, je kunt zelf een DNA-test kopen en in Amerika laten analyseren – dat hebben dan ook al meer dan 250.000 mensen gedaan – en met de inkomsten hiervan worden initiatieven over de hele wereld ondersteund om inheemse cultuur te beschermen. En Spencer Wells lijkt tijdens zijn praatje soms meer op een avonturier dan een hardcore wetenschapper.
Gelukkig doen ze ook iets wat we wel snappen, publiceren. Netjes peer-reviewed publiceren. Waar Spencer Wells in Tadzjikistan, bruingekleurd, al pratend in de camera een strenge grenspost passeert, zit ergens in Amerika een postdoc niets anders te doen dan achter een computer DNA-patronen te analyseren. Dat snappen we tenminste.
meer achtergrondinformatie over ‘Kraak de Code’ en DNA vind je op allesoverdna.nl.
Schrijf een reactie
Terry Vrijenhoek en Barbara Vreede
Favoriete stukken
21.09.2009
00:18
Ik heb het gehele programma gevolgd,en kon het niet helpen,dat,wanneer men het over de Neanthertalers had,men er zo zeker van lijkt te zijn,dat,de moderne mens en de neanthertalers nooit gemixt zouden zijn..Persoonlijk vindt ik dit maar flauw,meer onderzoek lijkt mij nodig om dit volledig uit te kunnen sluiten.
22.10.2008
16:06
Mijn indruk van het praatje is dat die publieksparticipatie niet echt van wetenschappelijk belang is. Het levert heel veel geld op voor hun legacy fund en mensen zijn er blij mee. Ik weet niet hoe ze de resultaten daarvan presenteren aan mensen. Het zelf verzamelen van monsters is waar het ze om te doen is en volgens mij pretenderen ze niet je afstamming in kaart te brengen, maar eigenlijk de reis van bepaalde stukjes DNA. En als hun stamboom van die mitochondriale en Y-chromosomale markers hout snijdt, dan zegt het wel degelijk iets. Dat DNA is er toch echt ingekomen. Het voorgaande is alleen gebaseerd op het horen van 2 praatjes; ik heb de artikelen niet gelezen en ben natuurlijk geen evolutionair bioloog. Dus misschien interpreteer ik dit wel wat simpel.
21.10.2008
07:53
Ha Yuri,
interessant stukje. Ik zal de naam De Knijff onthouden. Het genographic project ken ik wel. Ik weet nog niet zo goed of ik het leuk vind of niet. De aantallen samples zijn natuurlijk indrukwekkend, en het is cool dat het publiek mee kan doen. Maar als ze dan vertellen waar je voorouders vandaan komen komt toch een beetje twijfel. Ten eerste heb ik nooit begrepen hoe zeker ze kunnen zijn van die mooie routekaartjes die ze steeds laten zien. Ten tweede vind ik het stom dat ze bij het genographic project doen alsof een enkele marker (Y chromosoom of MtDNA) veel over je geschiedenis vertelt. Bijvoorbeeld, mijn mtDNA heb ik van mijn moeder (zij is de helft van mijn ouders), en van mijn oma (zij is een vierde van mijn grootouders) en van mijn overgrootmoeder (een 8e van mijn overgrootouders). Dus 3 generaties terug, zegt mijn MtDNA dus alleen iets over een achste van mijn geschiedenis. Het kan zijn dat die overgrootmoeder ergens anders vandaan komt dan de andere 7 overgrootouders. 10 generaties geleden heb ik ongeveer 2 tot de 10e (ongeveer 1000) voorouders. Slechts van een van die 1000 mensen heb ik mijn MtDNA geerft. Misschien is dit niet zo relevant voor mensen die een eenvoudige afstamming hebben, maar voor mensen met een gemixte familie zegt het erg weinig. Bijv: je hebt een zwarte vader en een witte moeder. Als je naar het MtDNA kijkt zie je dan een heel andere geschiedenis als wanneer je naar het Y-chromosoom kijkt. De ene geschiedenis is niet echter dan de andere.